Teken wat je ziet, luidde de opdracht die drs. Tom Zoutewelle zaterdag gaf aan de 24 deelnemers aan de excursie. „Ik geef jullie vijf minuten. Kijk naar de rots: wat is de gelaagdheid?” De groep bevindt zich in Zuid-België, en is op pad om de geologische geschiedenis van de Ardennen in beeld te krijgen. Zoutewelle geeft uitleg over de aardgeschiedenis in het algemeen en die van de Ardennen in het bijzonder. En die is spectaculair.

„De bodem is opgebouwd uit aardlagen, die ingedeeld worden in tijdvakken: oud onder, jong boven. In die lagen bevinden zich fossielen. De grens tussen de tijdvakken wordt gekenmerkt door massale uitstervingen. Wat is hier gebeurd?”

Om daarop antwoord te krijgen is het zaak de aardlagen in detail te bekijken. Belangrijk is de aard van het gesteente: is het vulkanisch stollingsgesteente, of door verwering en bezinking ontstaan sediment? Liggen de lagen horizontaal of zijn ze opgeduwd door plaattektoniek? Zoutewelle: „Ik ga jullie niet in een rolstoel naar de oplossing duwen. Eerst zelf kijken en laten bezinken.”

Maar wat moet je dan tekenen? Welke lijnen in een rotswand vertellen iets over de geschiedenis? Niet de verticale scheuren, maar de horizontale patronen wel. Zoutewelle wijst op de bolle vorm van de rotswand. „Dan denkt een geoloog: Hé, dit kan weleens een koraalrif zijn geweest.” Nader onderzoek leert dat dat niet klopt: de schelpen en het koraal zijn meegevoerd en gefossiliseerd.

Bij een volgende stopplaats hakken tieners en zestigers verwoed in de rotswand op zoek naar fossielen. „Ploegen op rotsen”, schampert iemand. Spoedig worden de eerste vondsten gemeld: brachiopodenschelpen, stukken koraal en zelfs afdrukken van een zeelelie. Eén ding is duidelijk: ooit was hier zee.

De laatste stopplek is de citadel van Namen. Onder dit fort gebeurde een ramp. „Hier is het Afrikaanse continent over het noordelijke geschoven”, vertelt Zoutewelle. Zo zijn de Ardennen ontstaan. Wanneer? Volgens de geoloog tijdens de zondvloed, een ongekende ramp van wereldformaat. „Maar blijf voorzichtig met het invullen van de details. Een geoloog past bescheidenheid.”