Koning bij de Balten: „Drie zeer geslaagde staatsbezoeken”
De koning van Nederland vaart door de Letse hoofdstad Riga. Op de kant staan twee kleine meisjes. Zij voeren de eenden. Voor de voorbijvarende gast hebben ze geen oog. Al zouden ze weten wie daar langskomt, en dat tegenover hem minister Blok van Buitenlandse Zaken zit –Zijne Majesteit samen met Zijne Excellentie–, wat zou het hun zeggen? Ze kijken naar de eendjes. De eendjes happen naar het brood.
Breed bekend waren de staatsbezoeken van koning Willem-Alexander vorige week aan de drie Baltische staten ook bij volwassenen niet, getuige de verraste reacties op straat. „The king of the Netherlands?”
De visites werden vanwege hun belang wel gewaardeerd, zo klonk steeds weer door in de toespraken: de koning leefde mee met de onafhankelijkheidsviering van de drie staten en onderstreepte de politieke, militaire en economische banden die er zijn ontstaan sinds Estland, Letland en Litouwen zich aan de Sovjetheerschappij ontworstelden.
De Balten wilden overigens best weten dat de monarch op bezoek was. Op verschillende plaatsen was de Nederlandse vlag te zien: op het vliegveld –in Estland zelfs in drievoud–, op de lijnbussen in Tallinn, op de hotels waar de gasten en de pers verbleven, op locaties die ze bezochten.
Alleen op pad
Voor koning Willem-Alexander moet het een forse omschakeling geweest zijn, zo direct na de begrafenis van zijn schoonzus. Zijn vrouw bleef bij haar moeder en broers in Argentinië, in plaats van mee te reizen naar Oost-Europa. De vorst sprak haar dagelijks en belde ook steeds naar hun drie dochters, die in Nederland waren en gewoon naar school moesten. „Onze gedachten zijn met de koningin”, zei de directeur van de Nationale Bibliotheek in Letland.
Staatsbezoeken afgelasten gaat zo eenvoudig niet; er zit enorm veel organisatie achter de reizen. Staatsbezoeken behoren tot de belangrijkste instrumenten in het buitenlands beleid, zei de koning. Hij herinnerde eraan dat zijn moeder ook jarenlang alleen op stap moest als ze een ander land bezocht.
Bondgenoten
Elk bezoek begon met een begroeting door de president van het land, waarna ze samen luisterden naar de volksliederen, de beide vlaggen groetten en de erewacht inspecteerden.
In persverklaringen en tijdens het gebruikelijke staatsbanket roemden de staatshoofden de goede banden tussen Nederland en elk van de drie Baltische staten. Samenwerking is er onder meer in de Europese Unie en de NAVO. „Inmiddels bent u al veertien jaar in beide onze partner en bondgenoot”, zei koning Willem-Alexander.
Hij herinnerde aan zijn vorige bezoeken, samen met zijn vrouw, zestien jaar geleden. Zo lang wil hij niet meer wegblijven, zei hij. Opvallend verschil, volgens de koning: destijds beklemtoonden de drie landen hun onderlinge verschillen; nu willen ze samenwerken en als een eenheid worden gezien.
De vorst sprak over de onafhankelijkheid die de landen een eeuw geleden verwierven –de aanleiding voor deze staatsbezoeken–, de onderdrukking die later volgde, de vrijheid die ze opnieuw verkregen. „Zoals de Nederlanders een volk van schaatsers zijn, zijn de Letten een volk van zangers. Uw vrijheidsstrijd was niet voor niets een zingende revolutie. Met als hoogtepunt de menselijke keten van 600 kilometer lengte, van Tallinn via Riga naar Vilnius –de drie hoofdsteden, LV–, in augustus 1989. Hand in hand verhieven 2 miljoen mensen hun stem voor vrijheid en vrede. Uw stem was uw wapen. Het was een van de indrukwekkendste demonstraties ooit. En het markeerde een nieuw begin.”
Wil om te werken
Veel aandacht was er tijdens de bezoeken voor nieuwe ontwikkelingen. Digitaal, agrarisch, economisch, technologisch. De grauwheid van het communistische tijdperk is nog aan veel gebouwen af te lezen, maar de staten willen nu vooruit. In een gesprek met de koning roemt een Nederlandse ondernemer „de wil om te werken” die hij er tegenkomt.
Minister Blok was er vorige week steeds bij, de ministers Schouten en Kaag en staatssecretaris Knops kwamen opdagen voor onderdelen van het programma. Ook tal van andere Nederlanders waren aanwezig om de samenwerking te bespreken en toe te lichten.
Oude bekende
Ter nagedachtenis van oorlogsheld Jan Zwartendijk werd er in de Litouwse stad Kaunas een lichtmonument onthuld; een ronde, verlichte plaquette in de straat, met tweetalige tekst. De koning begroette er een oude bekende: hij kent Zwartendijks kleinzoon uit zijn militaire diensttijd.
Met de huidige Nederlandse militairen ging de koning aan het eind van zijn bezoek aan Litouwen in gesprek, kort voordat hij het vliegtuig naar huis nam. „Drie zeer geslaagde staatsbezoeken”, concludeerde hij tijdens het slotgesprek met de pers.
>>rd.nl/staatsbezoeken
