Onderzoek muizencellen roept nieuwe vragen op over status kunstembryo
Dagblad De Telegraaf had donderdag een bijzondere voorpagina: een achttal baby’s in een kring, alsof er een achtling geboren was. De kop luidde: ”Baby zonder bevruchting – revolutionaire ontdekking van Nederlandse celonderzoekers”. En verderop: ”Net de eerste stap op de maan – nieuw begin van leven”.
Het is maar de vraag of serieuze wetenschappers blij zijn dat dit bericht zo naar buiten kwam. De foto suggereert dat er acht baby’s geboren zijn zonder dat er een bevruchting aan te pas kwam. Wie dat denkt, slaat de plank behoorlijk mis. In werkelijkheid ging het om een experiment met muizencellen die sterk leken op gewone muizenembryo’s. De celklompjes waren nog maar drieënhalve dag oud en bleven in de muizenbaarmoeder slechts twee dagen in leven. Er zijn dus heel wat meer stappen nodig voor uit deze celklompjes een muis geboren kan worden en de sprong naar de menselijke embryo’s is nog veel ingewikkelder.
Daar komt bij dat het onderzoek niet zo baanbrekend is als nu wordt gesuggereerd. Feitelijk is het een logische stap in een reeks waar er al vele aan vooraf gingen. Britse onderzoekers hebben in maart 2017 al celklompjes gemaakt die sterk leken op muizenembryo’s en vierenhalve dag oud werden. Het bijzondere aan het Nederlandse onderzoek is dat deze kunstembryo’s zich konden innestelen in de muizenbaarmoeder.
Toch is de fotokeuze van De Telegraaf zo gek nog niet. Als dit onderzoek ‘slechts’ een van de stappen is op een lang traject, is het des te belangrijker om bij de tussenliggende mijlpalen pas op de plaats te maken en de vraag te stellen waar de weg uiteindelijk heen leidt. Ook al is het helemaal niet het doel om menselijke baby’s zonder bevruchting te laten ontstaan of al zou het nog tientallen jaren duren voor dat mogelijk is, dan is dit stadium toch zo’n mijlpaal.
Dit onderzoek leidt tot veel nieuwe vragen, bijvoorbeeld wanneer het leven van een nieuw individu begint. Is dat bij de bevruchting? Of pas bij de innesteling van een embryo? De VBOK stelt in een opinieartikel in deze krant ook de vraag wat de status is van zo’n ”synthetisch embryo”. Dat is van belang, omdat onderzoekers graag met deze cellen aan de slag willen om de allereerste fases van de zwangerschap beter te begrijpen. Dat kan weer helpen bij het bestrijden van onvruchtbaarheid. De huidige wetgeving verbiedt –terecht– dergelijk onderzoek met embryo’s, maar het is nog de vraag of dat ook voor menselijke embryo-achtige celklompjes zou gelden.
Een bezwaar tegen dit soort onderzoek is ook dat het de weg baant om de menselijke voortplanting terug te brengen tot een technisch proces dat naar eigen smaak in te richten en te beïnvloeden valt. Dat is mijlenver verwijderd van de weg die God aangewezen heeft: binnen het huwelijk, na gebed en door het wonder van seksuele gemeenschap en zwangerschap. Daarom is het van groot belang dat christenen bij het publieke debat hierover, net als bij andere vragen rond het begin en eind van het leven, hun stem laten horen.
