Exact twee maanden na de landelijke verkiezingen zijn de belangrijkste Italiaanse politieke partijen geen millimeter dichter tot elkaar gekomen. Maandag komen alle partijen die in het parlement zijn vertegenwoordigd bij president Sergio Mattarella op bezoek om met nieuwe voorstellen te komen. Mattarella geeft hun een dag de tijd – een teken dat hij haast heeft.

Het leek twee maanden geleden eenvoudig: laat de Vijfsterrenbeweging en Lega, de twee absolute winnaars, met elkaar regeren. Ze hadden voldoende zetels en hun partijprogramma’s konden prima op elkaar worden gelegd. Zo willen beide partijen de strenge pensioenwet afschaffen en zijn ze maar matig geïnteresseerd in de Europese Unie.

De eerste maand leken wel wittebroodsweken. Beide jonge leiders, Luigi Di Maio (31 jaar) en Matteo Salvini (45), konden het op het eerste gezicht goed met elkaar vinden.

Silvio Berlusconi (81) gooide echter roet in het eten. De flamboyante oud-premier hield Salvini aan zijn verkiezingsbelofte. Lega was, met nog twee andere centrumrechtse partijen, vooraf een lijstverbinding aangegaan met Forza Italia, Berlusconi’s partij, en daar moest Salvini niet bij weglopen. Tegelijkertijd riep de Vijfsterrenbeweging een veto uit over Berlusconi. „Zolang Forza Italia staat voor Berlusconi is die partij geen partner voor ons,” zei Di Maio.

Zo ontstond een patstelling die de populistische Salvini gemakkelijk zou kunnen opheffen door toch alleen met de Vijfsterrenbeweging op te trekken. Maar dat zou politieke zelfmoord zijn. Lega is immers de helft zo groot als de Vijfsterrenbeweging, die bij de verkiezingen van 4 maart ruim 32 procent van de stemmen vergaarde. Probeer dan maar eens je stempel op het kabinet te drukken.

Italië was na zes weken nog altijd stuurloos, toen Sergio Mattarella twee weken geleden aanstuurde op een verbinding tussen de Vijfsterrenbeweging en de Democratische Partij. Een opmerkelijke combinatie, omdat het succes van de Vijfsterrenbeweging deels is gebaseerd op het jarenlange inbeuken op de Democratische Partij. Die partij, en met name ex-premier Matteo Renzi, zou de oorzaak zijn van alle politieke, economische en sociale ellende in Italië.

De Democratische Partij was op 4 maart dramatisch afgeranseld. Het bleek dat veel kiezers waren overgelopen naar de Vijfsterrenbeweging. Maurizio Martina, die Renzi in maart was opgevolgd als partijleider, stond daarom wel open voor een verbinding met de Vijfsterrenbeweging. Maar Renzi nadrukkelijk niet. Dat bracht Mattarella tot het besluit om nog één korte verkenningsronde in te lassen.

Als de partijen er na maandag niet uitkomen, gaat het staatshoofd waarschijnlijk de boel forceren. Het lijkt erop dat de bedachtzame christen-democraat Mattarella aanstuurt op een regering van technocraten. Met daarin serieuze staatslieden die enkele acute financiële knopen kunnen ontwarren.

Of Mattarella nieuwe verkiezingen uitschrijft, iets wat de meeste partijen zeggen te ambiëren, is maar zeer de vraag. Mocht dat wel gebeuren, dan is dat koren op de molen van Salvini, want bij twee tussentijdse verkiezingen in april won zijn partij aanzienlijk.