Massaclaim voor consumenten in EU in de maak
Als consumenten in de EU massaal slachtoffer zijn van illegale handelspraktijken door een bedrijf, moeten ze collectief een schadevergoeding kunnen eisen als het aan de Europese Commissie ligt. Een rechter of consumentenautoriteit moet wel eerst vaststellen dat er regels zijn geschonden.
De voorgestelde EU-regeling voorkomt moeizame compensatieprocedures, zoals die rond woekerpolissen. Lidstaten krijgen in het voorstel de mogelijkheid om consumenten automatisch te laten profiteren als een claim wordt gehonoreerd.
De claim kan alleen worden ingediend door onafhankelijke non-profitorganisaties, bijvoorbeeld de Consumentenbond. Om misbruik en onredelijke megaclaims zoals in de VS te voorkomen worden advocatenkantoren uitgesloten.
Bij het schandaal rondom sjoemeldiesels bleek dat EU-landen maar beperkt kunnen optreden, met grote verschillen in compensatie en boetes. Slechts vijf EU-landen hebben nu een werkbaar systeem voor massaclaims: België, Italië, Portugal, Spanje en Zweden.
De zogenoemde New Deal for Consumers van de Europese Commissie geeft mede daarom meer macht aan waakhonden, zoals de Autoriteit Consument & Markt (ACM). Zij kunnen verkopers die de regels aan hun laars lappen een boete van maximaal 4 procent van de jaaromzet opleggen als ze vaststellen dat consumenten in meerdere EU-landen worden belazerd. Een land mag dat verhogen. In Nederland is het nu al maximaal 10 procent. „Het mag niet goedkoop zijn om vals te spelen”, aldus EU-commissaris Vera Jourova (Consumenten en Justitie).
Consumenten krijgen daarnaast het recht op individuele compensatie of het opzeggen van een contract als ze slachtoffer zijn van oneerlijke praktijken zoals agressieve of misleidende marketing. Zoekmachines moeten gaan vermelden of voor een bepaald zoekresultaat is betaald door een bedrijf. Verder worden onlinemarktplaatsen verplicht consumenten te informeren over hun rechten. Die gaan ook gelden voor ‘gratis’ onlinediensten zoals Facebook, waarbij gebruikers betalen met hun gegevens.
De mogelijkheid om een product terug te sturen als dat al echt is gebruikt en niet alleen uitgeprobeerd verdwijnt echter. Dat is een van punten waar de Europese koepel van consumentenorganisaties BEUC kritisch over is. Die steunt de voorstellen wel, maar vreest dat het jaren kan duren voordat er een rechterlijke uitspraak is over een klacht. „Het is slechts een eerste stap.”
Het wetsvoorstel moet nog worden besproken door de lidstaten en het Europees Parlement. In de Tweede Kamer ligt al een vergelijkbaar voorstel, waardoor collectieve compensatie in Nederland mogelijk eerder ingevoerd kan worden.
