Indringende roman over de gevolgen van een psychische ziekte
De psychisch labiele studente Suyin is gaan geloven in een door haarzelf verzonnen persoon, Grime, een man zonder gezicht. Wanneer zij in een zomer met een paar medestudenten een film maakt over deze dominante hallucinatie, gaat het akelig mis.
De roman ”Grime”, waarin auteur Wytske Versteeg de aanloop naar en de nasleep van dit drama uitvoerig weergeeft, kenmerkt zich door een uiterst beklemmende sfeer. De verteller van het verhaal, Nino, die een relatie met Suyin heeft gehad maar inmiddels met Sophie uit hun vriendenkwartet is getrouwd, kan zich nog steeds niet losmaken van de pijnlijke gebeurtenissen van die ene zomer. Sophie en hij ontwijken het onderwerp, maar Nino heeft het tot zijn dagtaak gemaakt om uit te pluizen wat er precies is voorgevallen en welke samenhang hij vervolgens kan ontdekken. Aan de buitenwereld vertellen Sophie en Nino dat hij een boek schrijft over het fenomeen ”spookverhaal”. Hun dochtertje Kee huppelt onkundig van deze tobberijen rond, maar Nino leeft voortdurend in de benauwende vrees dat hij haar zal besmetten met zijn angsten.
Het vierde personage is Michael Wallerstadt, en hij is veruit de onaangenaamste figuur uit dit boek. Toen Nino hem in zijn jeugd leerde kennen, was hij een jongen met een achterstandspositie. Maar door zijn sluwe en egocentrische karakter heeft hij zich ontwikkeld tot een charismatisch en onafhankelijk persoon met een grote aantrekkingskracht. Zodanig dat hij mensen zo ver weet te krijgen zich uit eigen beweging uitputtend in te zetten voor zijn filmprojecten. Vergeleken met Michael is Nino niets anders dan een zielige loser zonder uitstraling en zonder ideeën.
Als student aan het elitaire Shelterwood heeft Nino Suyin en Sophie leren kennen. Later duikt Michael daar ook op, na een lange periode spoorloos te zijn geweest. Ze vormen een hechte vriendengroep en isoleren zich van de andere studenten aan het instituut. Michael en Suyin voelen zich al snel tot elkaar aangetrokken en gaan samen aan verschillende filmprojecten werken, die uitmonden in de film die ze met hun vieren maken over Suyins griezelige fantasiefiguur Grime.
Na het drama, dat pas aan het eind van het boek uit de doeken wordt gedaan, neemt Nino Suyin mee in de hoop dat hij haar kan helpen te genezen, maar die poging is vruchteloos. Suyin moet uiteindelijk in een psychiatrische inrichting worden opgenomen en Nino kijkt vervolgens niet meer naar haar om. Zijn latere huwelijk met Sophie loopt op de klippen en zelf blijft hij malen over die ene dramatische zomer. Zeker geen happy end, sterker nog, ”Grime” is een roman die je met een hand om je keel uitleest.
Versteeg laat in deze roman, haar vierde, overtuigend zien hoe iemand –in dit geval Suyin– ten prooi valt aan haar zelfbedachte obsessie. De auteur is ook in staat de lezer hier wat van mee te laten voelen. Wie gevoelig is voor spookverhalen, kan dit boek dan ook wellicht beter links laten liggen. Bij mensen die van dichtbij psychisch lijden van geliefden hebben meegemaakt, zou ”Grime” hard kunnen aankomen, omdat Versteeg ook op dit gebied laat merken dat ze weet waarover ze schrijft.
Het knappe van ”Grime” is dat het boek heel goed duidelijk maakt dat mensen die psychisch niet zo sterk in hun schoenen staan, zomaar een speelbal kunnen worden van hun gevoelens. Zeker als die worden aangeblazen door zogenaamde vrienden die daarin een middel zien om er zelf beter van te worden. Of die simpelweg nieuwsgierig zijn naar die gevoelens, zonder erover na te denken of ze zo’n persoon niet tegen zichzelf in bescherming moeten nemen.
Boekgegevens
Grime, Wytske Versteeg; uitg. Querido, Amsterdam, 2017; ISBN 978 90 214 0531 5; 293 blz.; € 18,99.