Ziekenhuizen en zorgverzekeraars kunnen sinds 2005 contractuele afspraken maken over de prijzen van complete behandelingen. Dat was bedoeld om gereguleerde concurrentie in de ziekenhuiszorg van de grond te krijgen.

Het systeem lijkt echter helemaal niet gezorgd te hebben voor zo laag mogelijke prijzen. Het onderzoek laat zien dat er ook geen goedkope of dure ziekenhuizen zijn. Een ziekenhuis kan makkelijk een hoge prijs hanteren voor de ene behandeling, maar een lage prijs voor een andere.

Volgens het CPB speelt mee dat er een groot gebrek is aan prijstransparantie. Lange tijd was er helemaal geen publieke informatie over contractprijzen. Pas in 2016 besloten een aantal verzekeraars en ziekenhuizen hun afgesproken prijzen online te zetten.

Er zijn verschillende manieren om voor meer transparantie te zorgen, zeggen de onderzoekers. Zo kan de overheid het hele systeem loskoppelen van het eigen risico, en voor consumenten vaste eigen bijdragen per ziekenhuisbehandeling invoeren.

Een andere optie is direct ingrijpen door de overheid. De onlangs overleden gezondheidseconoom Uwe Reinhardt heeft zich in de Verenigde Staten jarenlang hard gemaakt voor meer uniforme productprijzen bij de zorginkoop tussen ziekenhuizen. Daar kleven echter ook weer nadelen aan, waardoor zo’n drastische ingreep volgens het CPB alleen moet worden overwogen als een meer marktconforme aanpak niet blijkt te werken.