„Wij hebben wat ingeleverd”, zei D66-leider Alexander Pechtold tegen zijn aanhang in Utrecht. „We hadden goud, maar hebben nu in heel veel gemeenten zilver.” Hij sprak zijn zorg uit over de versplintering van de gemeentepolitiek. Dat maakt coalitievorming moeilijker.

Klaver sprak van een „historische avond”. In de hoofdstad ging zijn partij volgens de polls van 10,6 procent naar 22 procent. Winst bij de gemeenteraadsverkiezingen is volgens Klaver „een belangrijke stap naar de brede volkspartij” die GroenLinks wil worden.

DENK doet voor het eerst mee bij de lokale verkiezingen en beleeft volgens partijleider Tunahan Kuzu „een fantastische avond”. In Rotterdam haalde de partij volgens de exitpolls 8,8 procent van de stemmen. „Het betekent dat het politieke landschap verandert, dat groepen hun plek opeisen.”

Volgens CDA-leider Sybrand Buma handhaven zijn christendemocraten zich als een van de weinige landelijke partijen in een politieke wereld die steeds meer versplintert. De partij bezet nu nog de meeste raadszetels in het land. Maar het is de vraag of het CDA die positie kan behouden.

Premier Mark Rutte van de VVD denkt dat zijn partij die rol gaat overnemen. Hij denkt dat de liberalen „voor het eerst bij gemeenteraadsverkiezingen de grootste partij van Nederland worden”. Lokale partijen leveren, met zo’n 30 procent, echter al jaren veruit de meeste raadsleden.

De ChristenUnie blijft op veel plaatsen stabiel, terwijl kleine regeringspartijen vaak moeten inleveren. Voorman Gert-Jan Segers is „heel blij dat we het vertrouwen hebben kunnen behouden”.

Op links staat de PvdA zoals verwacht op verlies, maar in de exitpolls doet de SP het ook niet goed. „Er is werk aan de winkel”, aldus SP-leider Lilian Marijnissen.

Op de rechterflank haalt de PVV volgens de prognoses een bescheiden winst. Forum voor Democratie haalde bij zijn debuut in Amsterdam 2 van de 45 zetels. Het is ook de enige stad waar de partij meedeed.