Leerkracht moet in digitale tijdperk zorgen voor concentratie bij leerling
Concentratie is, zeker in deze tijd van toenemende digitalisering, belangrijk om te kunnen leren. De docent speelt daarbij een grote rol, reageert Cornelis Mosterd.
In het artikel ”Mediawijze docent moet scholier klaarstomen voor wereld van morgen” stipt drs. Jeroen van der Laan voorzichtig een aantal onderwerpen aan (RD 6-3). Het is immers ook de aftrap van een nieuw practoraat. En laat helder zijn: ik ben voorstander van een goede, wijze en Bijbelse doordenking van de effecten van de digitalisering van het onderwijs. We moeten er wat mee. Ik denk en hoop dat ik als meester in de praktijk daar te zijner tijd mijn voordeel mee kan doen. Het referaat van Van der Laan roept bij mij echter wel vragen op.
Hoe ziet het practoraat ”onderwijs online” het lesgeven? De naam lijkt aan te geven dat online onderwijs al tot de mogelijkheden behoort. Iedereen begrijpt dat je niet om digitale middelen heen kunt, maar ik wil meegeven wat de Engelse auteur Theodore Dalrymple schrijft: „Digitalisering is een goed gereedschap, maar een slechte baas.” Als we toegeven, is er geen weg meer terug! Als leerkracht schrik ik nu al van de aanpak van methoden die ons dwingen tot gebruik van sociale media!
In het genoemde artikel kunnen we lezen dat de leerkracht de sleutel in handen heeft. Die moet aansluiten bij de leefwereld van het kind. Die moet kennis hebben van wat er te koop is in het digitale landschap.
Dat vind ik een stevige stellingname. Moeten wij in deze tijd van digitalisering kinderen niet juist de verhalen vertellen? We moeten hen, zeker op de basisschool, beschermen tegen het kwade en voeden met het goede! Met onze ervaring en expertise onze kinderen vullen met wat zij in de wereld om hen heen niet meer vinden of nog moeten ontdekken. Hen warm maken voor het lezen van boeken. Hen leren om te gaan met goede bronnen.
Het is verrassend hoe in Van der Laans artikel twee keer naar voren komt dat resultaten van kinderen te meten zijn. En dat dit zorgt voor een nog beter resultaat. Als meester van groep 8 laat ik mijn kinderen veel toetsen maken. Zij geven mij een beeld van waar het kind zich bevindt. Het is ter bevestiging of signalering. Anderzijds vind ik het benauwend wanneer elk kind op de computer gevolgd kan worden. We zijn dan geneigd elke keer de lat een stukje hoger te leggen.
Werksoldaatjes
Ik gebruik een voorbeeld van de schrijfster Aleid Truijens over het beleid van de overheid: „Ik vind het onthutsend dat onder- wijs voor onze bewindslieden kennelijk niets anders is dan het klaarstomen van effectieve werknemers. Op maat gezaagde werksoldaatjes voor de werkgever, arbeiders voor de lopende band van de wereldeconomie – daar gaat het kennelijk om. Kinderen groeien op in een echte wereld, bevolkt met levende, onvoorstelbare mensen met emoties en denkbeelden; mensen die iets terugzeggen en geen uitknop hebben.”
Laat ik mij hierbij haasten te zeggen dat een les sociale vorming mijns inziens hiervoor niet de oplossing is. Nee, dat is het leven met elkaar, met alle niveaus in een klas – het heerlijke van de basisschool. Op sommige fronten werken we op ons eigen level, maar als klas mogen we heerlijk samen luisteren naar verhalen uit verre oorden en ons verwonderen over de dagen van vroeger. Over onze God Die Dezelfde is, gisteren, heden en tot in alle eeuwigheid.
Concentratie is cruciaal
Het laatste thema dat ik wil aansnijden en wil aanreiken aan de nieuwe practor is de link tussen concentratie en digitalisering. Diederik Boomsma heeft hierover zeer waardevolle dingen geschreven in ”Onderwijs in tijden van digitalisering”. Hij zegt: „De cruciale vorm van discipline in het onderwijs is het vermogen om je voor langere tijd goed te concentreren. Ook dit is iets wat mensen onderscheidt van dieren: het vermogen om in jezelf te keren, om je af te sluiten voor externe prikkels en afleiding, om bewust te kiezen voor het onderwerp van je aandacht. Dieren kunnen dat niet: in de natuur worden zij geleefd door hun omgeving (…) Vallen de prikkels weg, dan liggen ze maar wat te suffen of vallen in slaap.” Hoe meer prikkels ons bereiken, hoe minder we zelf aan het roer staan en hoe minder we ons kunnen concentreren. En concentratie is nodig om te leren en te luisteren, om na te denken en te begrijpen. Het is nodig om te leven voor God en de naaste!
We moeten weten wie we zijn en waar we staan. Dat is goed. Maar laten we grond onder de voeten hebben voordat we praktisch aan de slag gaan!
De auteur is docent aan school met de Bijbel De Zaaier te Harskamp.
