Dienstplichtcompromis redt kabinet Netanyahu
In Israël is een crisis binnen de coalitie over vrijstelling van de dienstplicht voor ultraorthodoxe Joden bezworen. De crisis had kunnen leiden tot de val van de regering van premier Netanyahu en vervroegde verkiezingen op 26 juni.
De coalitiepartners maakten ruzie over een wetsvoorstel dat bepaalt dat ultraorthodoxe Joden niet in militaire dienst hoeven. De ultraorthodoxe partijen Shas en Verenigd Thora Judaïsme eisten goedkeuring van het voorstel. Maar de massale vrijstelling van dienstplicht is de rechts-seculiere partij Yisrael Beiteinu van minister Avigdor Lieberman (Defensie) een doorn in het oog.
De betrokken partijen bereikten dinsdag een compromis. De Knesset ging, met 59 tegen 38 stemmen, akkoord met de wet, maar het ministerie van Defensie zal inspraak hebben bij de verdere afhandeling ervan.
De wet is nodig omdat het hooggerechtshof in september 2017 uitsprak dat het ongeoorloofd is dat de regering in de praktijk de ultraorthodoxen vrijstelling van de dienstplicht geeft. De gang van zaken is volgens het hof discriminerend voor de Israëliërs die wel onder de wapenen moeten. Het hooggerechtshof gaf de regering een jaar om nieuw beleid te formuleren.
In februari stelden Shas en Verenigd Thora Judaïsme de „basiswet op Thoraonderwijs” op. Die wet stelt dat de studie van de Joodse traditie even belangrijk als de dienstplicht. Maar Yisrael Beiteinu was het daarmee oneens.
Dat zowel de ultraorthodoxe partijen als Yisrael Beiteinu de afgelopen dagen politieke elasticiteit toonden, is te begrijpen. Onder de huidige regering van Netanyahu ontvangen de ultraorthodoxen namelijk ruime subsidies voor hun religieuze instituten. Voor de religieuze partijen is het de vraag of een volgende regering even gul zal zijn.
Minister Lieberman heeft ook goede redenen de zaak niet te hoog te spelen. Zijn partij, Yisrael Beiteinu, staat laag in de opiniepeilingen. Als het volk nu naar de stembus zou gaan, zou hij mogelijk de kiesdrempel niet eens halen.
De peilingen zeggen verder dat Netanyahu’s Likud opnieuw op zo’n 30 van de 120 zetels kan rekenen. Maar zijn coalitiepartners Kulanu en Yisrael Beiteinu doen het niet best. De kiezers lijken over te lopen naar Yesh Atid van Yair Lapid en een nieuwe partij van Orly Orly Levy-Abekasis die zich wil inspannen voor de armen in Israël. Het is daarom nog maar de vraag of er na nieuwe verkiezingen weer een rechts kabinet zou kunnen worden gevormd.
Daar staat echter tegenover dat bij herverkiezing van Netanyahu het mogelijk moeilijker zou zijn voor de procureur-generaal om hem in staat van beschuldiging te stellen voor corruptie, zoals de politie heeft aanbevolen. Netanyahu blijft ondanks dat populair.