Gemeentelijke politici balen er weleens van. Vier jaar lang hebben media nauwelijks aandacht voor wat er in hun gemeenteraad gebeurt. Maar komen er verkiezingen aan, ja, dán rukken de journalisten uit. Om vervolgens de schijnwerpers vooral te richten op… dat ene landelijke kopstuk dat hoogstens een uurtje in Boerenkoolstronkeradeel komt rondstruinen.

„Maar wij, hard ploeterende raadsleden dan? Het gaat toch om ons werk en onze thema’s?” Zeker, knikt het landelijke kopstuk braaf. Inderdaad, mompelt de pers verlegen. Maar bij elke gemeenteraadsverkiezing gaat het er weer hetzelfde aan toe. Kunnen de Ruttes, de Segersen en Klavers dan niet beter gewoon thuis blijven?

Ja en nee. Nee, voor wie nu eens even redeneert vanuit de kiezer en vanuit electorale belangen. Want wat blijkt uit onderzoek? Zo’n 60 procent van de kiezers laat zich bij gemeenteraadsverkiezingen vooral leiden door wat er speelt in de Haagse arena.

U gelooft het niet? Mmm, hoe kan het dan zijn dat bepaalde partijen, neem VVD, PvdA of GL, bij gemeenteraadsverkiezingen overál verliezen of overál winnen? Het kan toch niet zo zijn dat de PvdA de achterliggende jaren in álle gemeenten maar wat aanmodderde en dat GL in álle gemeenten uitblonk in prudent bestuur?

Nu ja, als dan toch vaststaat dat kiezers zich ook bij gemeenteraadsverkiezingen voor een belangrijk deel laten sturen door hoe partijen aan het Binnenhof presteren, dán is het best begrijpelijk dat landelijke politici zich met de raadscampagne bemoeien. Waarom zouden ze dan niet proberen hun plaatselijke partijgenoten een opkontje te geven?

Dat laatste zal natuurlijk alleen effect hebben als de partij in kwestie toch al in de lift zit. Met name lokale PvdA’ers zijn hun landelijke kopstukken tijdens raadscampagnes liever kwijt dan rijk. Een deel van hen gaat dit keer zelfs zover dat zij hun kandidatenlijst onder een andere naam dan die van de PvdA indienden…

Plaatselijke en landelijke politiek, ze houden –hoe puristisch politici zich ook over de formele scheiding van die twee uitlaten– altijd een zekere verwevenheid. Waarom trad Van Aartsen anders in 2006 af als VVD-leider na tegenvallende resultaten bij de gemeenteraadsverkiezingen? Blijkbaar voelde hij zich er (voor een belangrijk deel) verantwoordelijk voor. Precies hetzelfde handelde SP-leider Kant, nadat haar partij bij de raadsverkiezingen van 2010 honderden zetels verloor. Nog diezelfde nacht belde ze haar fractiegenoot Roemer: „Emile, ik stop ermee.”

Natuurlijk gaat het wel erg ver om, zoals D66-leider Pechtold een week geleden deed, de komende gemeenteraadsverkiezingen te zien als een soort lakmoesproef voor „de huidige samenwerking in het politieke midden.” Maar iets, iets zit er anderzijds wel in. Zoals het ook voorstelbaar is dat D66 op zijn merkwaardige draai ten aanzien van referenda plaatselijk zal worden afgerekend.

Kortom: er zal, als het gaat over de verhouding tussen landelijke politiek en lokale verkiezingen, altijd een flinke spanning blijven tussen wat politici zeggen („Scheiden die boel”) en wat ze doen (vermengen die boel); tussen leer en leven.

Daar moeten we maar mee leren leven.