Religieus opvoeden kan alleen met gevouwen handen
Is een kind dat opgroeit in een religieus gezin daarmee beter af? Vaststaat dat die vraagstelling al talloze malen heeft gefungeerd als vertrekpunt voor wetenschappelijk onderzoek. En dat niet alleen: op de vraag zijn door de jaren heen wisselende, soms zelfs haaks op elkaar staande antwoorden gegeven. Waar sommige psychiaters van mening zijn dat religie een kind voor het leven kan beschadigen, zien anderen belangrijke pluspunten. Zij onderstrepen dat een christelijke opvoeding kan aanzetten tot bijvoorbeeld vrijgevigheid of gemeenschapszin.
Duidelijk is dat hier sprake is van complexe materie die om een zorgvuldige afbakening vraagt. Niet uitsluitend het gegeven dát iemand opgroeide in een religieus gezin zal daarbij van doorslaggevend belang zijn voor het psychisch welzijn van kinderen. Minstens zo belangrijk, zo niet veel belangrijker, is hoe de religieuze component van de opvoeding door de ouders in de praktijk van alledag werd ingevuld.
Ook kinder- en jeugdpsychiater Van der Jagt heeft zich ingespannen om in haar proefschrift, dat deze dinsdag verscheen, verbanden te ontrafelen tussen de religiositeit van ouders en het vóórkomen van gedragsproblemen bij kinderen. Haar studie is onderdeel van een langlopend, multidisciplinair onderzoek naar de psychische, sociale en lichamelijke ontwikkeling van adolescenten en jongvolwassenen, uitgevoerd onder de naam Trail. Religie is daarbij slechts een van de achtergrondfactoren die het onderzoeksteam in ogenschouw neemt, naast bijvoorbeeld de persoonlijkheidskenmerken en de biologische kenmerken van de jongeren.
Ondanks die beperking blijkt ook uit Van der Jagts onderzoek klip-en-klaar dat het niet om het even is hoe de religie van de ouders in de opvoedingspraktijk functioneert. Zo rapporteert de promovenda onder meer dat kinderen van een actief religieuze moeder zich op 11- en 12-jarige leeftijd wat vaker teruggetrokkener of zelfs angstiger tonen dan leeftijdsgenoten, mogelijk omdat er in die periode belangrijke religieuze vragen bij hen gaan leven. Anderen raken, afgaande op hun gedrag, uit balans als diverse aspecten van religie, zoals bijvoorbeeld de kerkgang, door de ouders op verschillende manieren worden ingevuld. Daaruit valt af te leiden dat een religieuze opvoeding van ouders alertheid en discipline vraagt.
Het is goed dat wetenschappelijk onderzoek dit anno 2018 nog eens onderstreept.
De wens om een kind dat met liefde werd verwacht zonder al te veel complicaties te begeleiden naar de volwassenheid huist waarschijnlijk diep in alle ouders, ook in christenouders. Daarbij hoort dan wel te worden bedacht dat een religieuze opvoeding geen simpele succesformule is. Integendeel, ook opvoeden bij een geopende Bijbel gaat met vallen en opstaan. En kan alleen met gevouwen handen, in afhankelijkheid van de Schepper.
