Het Pantheon heeft in zijn 1900-jarig bestaan veel meegemaakt. Van een bijeenkomst van de fascistische partij Casa Pound keek de voormalige tempel donderdag vast niet op. Maar anderen zagen met argusogen hoe honderden mannen en een enkele vrouw met veel vlagvertoon voor het Pantheon stonden en hun leider toejuichten.

Het publiek was zeer jong en bestond vooral uit tieners en twintigers. De rood-zwart-witte vlaggen met de gestileerde afbeelding van de puntige schildpad, het symbool van Casa Pound, heeft iets weg van het hakenkruis.

Simone Di Stefano, de 41-jarige partijleider, is een vriendelijke, welbespraakte man die zegt oplossingen te bieden. „De immigratiecrisis bieden wij het hoofd met een serieus investeringsplan in Afrika. Niet door zomaar de geldkraan open te zetten, nee, door de landen daar te helpen met de opbouw van hun infrastructuur. Onze bedrijven gaan in samenspraak met Nigeria, Senegal en Gambia aan de slag om wegen, aquaducten en bruggen te bouwen. De Afrikaners die nu in opvangcentra in Italië zitten en hier toch geen toekomst hebben, kunnen zo thuis weer aan de slag en aan hun eigen toekomst werken.”

Immigratie is een thema dat de landelijke verkiezingen zondag beheerst. Het is echter onwaarschijnlijk dat Casa Pound in het parlement zijn intrede doet, ook al zegt Di Stefano zelfverzekerd dat de kiesdrempel van 3 procent een peulenschil is. Maar ook zonder Casa Pound zal het harde standpunt in het parlement worden gehoord.

„Als wij aan de regering komen wordt de marine ingezet om een blokkade in de Middellandse Zee op te zetten”, zegt Francesco Lollobrigida, kandidaat voor Fratelli d’Italia (Broeders van Italië). „Wat betreft de immigranten die er nu zijn: degenen die misdaden plegen, moeten onmiddellijk worden verwijderd, de anderen moeten worden geïntegreerd in Europa. Europa heeft ons het probleem in de maag gesplitst.”

De kans bestaat dat Broeders van Italië in de regering komt. De partij vormt met de xenofobische Lega en Berlusconi’s Forza Italia (en nog een vierde partij) het centrumrechtse blok, dat volgens de laatste opiniepeilingen zondag de meeste stemmen zal vergaren. De taal is hard. Het is echter de vraag of de soep zo heet wordt gegeten.„De 5 miljoen legale buitenlanders in Italië hebben dezelfde rechten als wij. Asielzoekers zijn welkom, maar we willen geen economische gelukszoekers. We hebben 3 miljoen werkloze Italianen”, zei Matteo Salvini, partijleider van Lega vorige week. „Het immigratievraagstuk is geen etnische kwestie, maar een culturele. Je kunt katholiek, zevendedags adventist, zelfs hare krisjna zijn, dat is niet het probleem. Maar wel de islam, die de Koran letterlijk interpreteert.”

Europa is geen thema. Zelfs de populistische Vijfsterrenbeweging, voorheen een fervent tegenstander van de Europese Unie, heeft geen exitstrategie. Rechts en populistisch Italië wil alleen dat Brussel op afstand wordt gehouden. „Onze leidraad is eerst Italië en dan de Europese regelgeving”, zei Salvini.

Emiliana De Blasio, sociologe aan de Luiss-universiteit in Rome, heeft wel een verklaring voor de populariteit van partijen met leiders als Berlusconi, Salvini en Beppe Grillo, de feitelijke baas van de Vijfsterrenbeweging. „Het zijn partijen die draaien om een persoon.” Er is nauwelijks partijstructuur en interne kritiek is niet geoorloofd. „Dat past in het Italië van nu, waar een sentiment heerst tegen het establishment, dus ook tegen de traditionele partijen”, zegt de hoogleraar. „De enige geïnstitutionaliseerde partij van belang, de Democratische Partij van Matteo Renzi, zal waarschijnlijk de grootste klappen krijgen. Dat is geen toeval.”