„Afrikaanse varkenspest is niet te stuiten”
De Afrikaanse varkenspest kruipt door de Poolse bossen naar de Duitse grens. Maar wilde zwijnen zijn niet het grootste gevaar, zegt hoogleraar Zygmunt Pejsak. „Leer Oost-Europese werknemers Hollandse pot eten.”
Pejsak, verbonden aan het nationaal diergeneeskundig instituut in Pulawy (Oost-Polen), heeft geen opwekkende boodschap: de Afrikaanse varkenspest die in Oost-Europa onder wilde zwijnen rondwaart en daar ook is overgesprongen naar de varkenshouderij, is niet meer uit te roeien. Dat de besmettelijke virusziekte ook Duitsland en op termijn Nederland zal bereiken is slechts een kwestie van tijd.
De hoogleraar was dinsdag gastspreker tijdens een seminar op het kantoor van de Rabobank in Hegelsom. Het Limburgse dorp ligt in de Peel, een centrum van de Nederlandse varkenshouderij. In een straal van 15 kilometer bevinden zich meer dan 200 varkensbedrijven met samen meer dan 1 miljoen dieren.
Nederlandse boeren maken zich steeds meer zorgen over de Afrikaanse varkenspest. De ziekte lijkt erg op klassieke varkenspest, waarvan de laatste grote uitbraak in Nederland in 1997-1998 plaatsvond. Toen werden zo’n 1700 boerderijen met 1,7 miljoen dieren geruimd.
In Duitsland roept boerenorganisatie Bauernverband op tot massale afschot van wilde zwijnen. Ook in Nederland gaan die geluiden op, maar minister Schouten (Landbouw) ziet er geen aanleiding toe. „De verspreiding van de ziekte over grotere afstanden is naar alle waarschijnlijkheid te wijten aan menselijk handelen”, schreef ze in januari aan de Tweede Kamer.
Ervaring
De Poolse specialist is dat met Schouten eens. En hij weet waar hij over praat, want zijn instituut heeft inmiddels ruime ervaring met het virus. Vier jaar geleden werd in Polen vlak bij de grens met Wit-Rusland het eerste dode wilde zwijn gevonden dat besmet bleek met Afrikaanse varkenspest. Inmiddels staat de teller op 1398. Ondanks harde maatregelen, zoals grootschalige afschot rond de locatie waar een dood dier is gevonden, blijkt de ziekte niet te stuiten.
Onder de wilde zwijnen verspreidt de ziekte zich met een snelheid van ongeveer 5 kilometer per maand. Vooral kadavers zijn een risico: die blijven vier tot vijf weken besmettingshaarden. Een dier dat ziek wordt, is meestal binnen een week dood. De Polen onderzoeken elk gevonden kadaver. „Tachtig procent is besmet met Afrikaanse varkenspest”, zegt Pejsak.
Vanuit de natuur kan de ziekte overspringen naar de varkenshouderij. De eerste Poolse boerderij werd in 2014 besmet. Afgelopen week, op 23 februari, werd nummer 108 getroffen. Vaak blijkt de ziekte binnengehaald door het gebruik van besmet stro. Wilde zwijnen scharrelen immers niet alleen in het bos maar ook op de akkers. Polen heeft daarom een verbod ingesteld op het gebruik van stro en hooi in regio’s waar Afrikaanse varkenspest onder het wild rondwaart.
Snelle verspreiding over grote afstand gebeurt altijd door mensen, stelt de Pool. Jagers bijvoorbeeld vormen een groot risico. „Zorg dat ze wegblijven uit risicogebieden, want het virus lift gemakkelijk mee op laarzen of autobanden.”
Vleeswaren
Oost-Europeanen die in West-Europa werken, zijn het gewend om eten van thuis mee te nemen. Hun gerechten zijn zelfs in winkeltjes in Nederland te koop. Fout, zegt Pejsak: „Vleeswaren uit Oekraïne en Wit-Rusland kunnen besmet zijn met Afrikaanse varkenspest. De ziekte zit daar al jaren op varkensbedrijven, maar anders dan in Polen is er geen goede controle op de slachterijen. Leer die mensen Nederlands voedsel te eten.”
Wit-Rusland is officieel vrij van Afrikaanse varkenspest. „Zo kunnen ze mooi blijven exporteren naar Rusland”, zegt Pejsak, die intussen wel beter weet. Maar Polen is alert. „Aan de grens wordt elke koffer uit Wit-Rusland en Oekraïne gecontroleerd. We vinden duizenden kilo’s vlees en vleeswaren. Die vernietigen we.”