Zwitsers voor toetreding tot VN
Na ruim vijf decennia hebben de Zwitserse kiezers zondag gestemd voor aansluiting bij de rest van de wereld als lid van de Verenigde Naties.
Uit de resultaten in de kiesdistricten bleek dat 55 procent voor en 45 procent tegen toetreding had gestemd. Maar ook ten minste de helft van het aantal kantons moest voor stemmen en die belangrijke drempel werd maar ternauwernood gehaald: uiteindelijk bleken twaalf kantons voor en elf tegen.
Landelijk gezien stemden 1.484.818 mensen voor en 1.236.067 tegen. De verhouding in de kantons was twee uur lang elf tegen elf, totdat het grootse kanton, Zürich, in meerderheid voor stemde en daarmee Zwitserland de internationale gemeenschap in sleepte.
Het was aanvankelijk zeer spannend doordat de eerste vier kantons waarvan de uitslagen binnenkwamen in meerderheid tegenstemden. Dit waren echter alle vier kleine kantons en het beeld veranderde toen de uitslagen van de grotere kantons werden gemeld. Genève was het eerste grote kanton dat voor stemde. Het kantonnale stelsel is speciaal in het leven geroepen om ervoor te zorgen dat de regio’s grote zeggenschap behouden inzake de besluitvorming op landelijk, centraal niveau.
De Zwitserse regering zei verheugd te zijn over de uitslag, „waarvan iedereen zal profiteren.” Ook werd gezegd dat Zwitserland nu beter in staat zal zijn „zijn belangen te behartigen en zijn verantwoordelijkheden in de wereld op zich te nemen.” Secretaris-generaal van de VN Kofi Annan heette de Zwitsers „warm welkom.”
De leider van de oppositie, de grootindustrieel Christoph Blocher, zei de uitslag „ten zeerste te betreuren” en voorspelde dat „vrijheid en de rechten van het volk worden beperkt, en de neutraliteit op zijn minst ernstig wordt geschaad.”
Zwitserland was een van de weinige landen die geen lid waren van de wereldorganisatie, waarbij 189 landen zijn aangesloten. Wel had het net als het Vaticaan de status van waarnemer in de Algemene Vergadering van de VN. Ook betaalde het contributie aan enkele VN-instellingen, zoals de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) en de Internationale Arbeidsorganisatie (ILO). Verder is in Genève het Europese hoofdkantoor van de VN gevestigd.
In een in 1986 gehouden referendum stemde nog 75 procent van de kiezers tegen toetreding. De regering meende echter dat het politieke klimaat sinds het einde van de Koude Oorlog zodanig was veranderd, dat de zeven 7 miljoen Zwitsers nu wel klaar zouden zijn voor het VN-lidmaatschap. Recent opinieonderzoek gaf aan dat ongeveer 56 procent van de Zwitsers voor toetreding is.
Om kiezers ertoe aan te zetten voor toetreding te stemmen, betoogde de regering dat een nieuwe afwijzing een paria van Zwitserland zou maken, met een zelfzuchtige reputatie. Ook het bedrijfsleven, de banken en de meeste belangenorganisaties spraken zich uit voor toetreding.
Nationalistische tegenstanders plakten overal posters waarop werd gezegd dat het VN-lidmaatschap zou betekenen dat miljoenen Zwitserse francs per jaar over de balk zouden worden gesmeten - voor niets. De regering wees er op dat het VN-lidmaatschap jaarlijks 48,5 miljoen euro zou kosten en dat de jaarlijkse inkomsten uit de aanwezigheid van het VN-hoofdkantoor in Genève bijna 2,1 miljard euro bedragen.
De oppositie hamerde er verder op dat het VN-lidmaatschap schadelijk zou zijn voor de door de Zwitsers gekoesterde neutraliteit en soevereiniteit. Blocher, leider van de Zwitserse Volkspartij, voerde als argument aan dat Zwitserland zijn welvaart dankt aan zijn bijzondere positie en aan het stelsel van rechtstreekse democratie, neutraliteit en federalisme. „Wij zouden dat verliezen als wij lid worden van de Verenigde Naties”, aldus Blocher, die in 1992 de toetreding van Zwitserland tot een Europees handelspact wist te blokkeren, waardoor de regering werd gedwongen af te zien van plannen voor toetreding tot de Europese Unie.