Dat bleek woensdag tijdens een debat in de Tweede Kamer over de grondwet. Daarin staat onder meer dat de EU een vaste voorzitter krijgt voor periodes van 2,5 jaar, waardoor er een einde komt aan het halfjaarlijks wisselende voorzitterschap van de unie. Ook komt er een Europese minister van Buitenlandse Zaken.

Nederland heeft tijdens de onderhandelingen in Brussel niet alles binnengehaald wat het gewild had, maar een Kamermeerderheid vindt het resultaat toch voldoende. Dat geldt ook voor de VVD, die zich vooraf het hardst had opgesteld, al heeft de liberale staatssecretaris Nicolaï van Europese Zaken daarvoor volgens ingewijden langdurig moeten inpraten op VVD-fractievoorzitter Van Aartsen.

VVD-Kamerlid Van Baalen moest tijdens het debat de hoon van een aantal andere fracties incasseren voor zijn soepele opstelling. PvdA-Kamerlid Timmermans noemde hem „een expert in het bakzeil halen”, terwijl woordvoerder Duyvendak van GroenLinks hem betitelde als „een blaffende hond die nooit bijt”.

Van Baalen moest erkennen dat het kabinet er maar ten dele in is geslaagd in de grondwet de positie van de Europese Commissie te versterken bij het handhaven van de EU-begrotingsregels. Ook staat in de grondwet niet dat elke lidstaat in de toekomst recht houdt op zijn eigen Europees commissaris, zoals de VVD had geëist.

Toch vindt Van Baalen het resultaat acceptabel, omdat het in zijn ogen beter is dan het Verdrag van Nice, de ’voorloper’ van de grondwet. „Het glas is half vol”, zo vatte Van Baalen het compromis samen.

Ook premier Balkenende nam in het debat krachtig afstand van de kritiek dat Nederland op de EU-top „met de staart tussen de benen is afgedropen”. Hij noemde het akkoord „zeer aanvaardbaar”. Vooral de verklaring in de grondwet dat lidstaten in economisch goede tijden extra hun best moeten doen om hun overheidsfinanciën op orde te krijgen stemt de premier tevreden. „Daarvoor heb ik hard met de vuist op tafel moeten slaan.”

Balkenende en minister Bot van Buitenlandse Zaken zien het referendum over de grondwet dan ook met vertrouwen tegemoet. Het is nog niet helemaal duidelijk wanneer dit gehouden wordt. Mogelijk lukt het nog eind dit jaar, tijdens het Nederlands voorzitterschap van de EU, dat duurt van 1 juli tot 31 december. Het betreft overigens een raadgevend referendum: de Tweede Kamer zou een negatieve uitspraak van de bevolking naast zich neer kunnen leggen.

De EU-leiders komen waarschijnlijk volgende week dinsdag opnieuw bijeen, om te bespreken wie de nieuwe voorzitter van de Europese Commissie moet worden. Tijdens de top van eind vorige week zijn ze er niet in geslaagd het hierover eens te worden. Voor geen van de twee kandidaten, de Belgische premier Verhofstadt en de Britse eurocommissaris Patten, bleek voldoende steun. Aan Nederland heeft dat niet gelegen, want dat heeft voor geen van beide kandidaten een blokkade opgeworpen, aldus Balkenende.

Verhofstadt en Patten hebben zich inmiddels teruggetrokken. De premier wilde niet zeggen welke kandidaten nu nog in de race zijn. De termijn van de huidige commissievoorzitter, de Italiaan Prodi, loopt in november af.