Kan de wetgever eisen dat artsen een bepaalde zorgwet strenger moeten toepassen dan in de wet zelf is vastgelegd? Over die vraag voeren de fracties van PvdA, GroenLinks, 50PLUS en OSF waarschijnlijk tot maandagavond laat koortsachtig overleg. De uitkomst van dat beraad kan medebepalend zijn voor de stemming over de donorwet, dinsdag. Kern van die wet is dat burgers die nooit expliciet hebben aangegeven donor te willen zijn, verondersteld worden artsen daarmee toestemming te geven voor het uitnemen van hun organen, na hun overlijden. De Eerste Kamer is zwaar verdeeld over het wetsvoorstel.

Het heetste hangijzer in de debatten bleek tot dusver de positie van de nabestaanden te zijn. Kunnen zij een orgaantransplantie tegenhouden, bijvoorbeeld wanneer zij betwijfelen of datgene wat in het registratiesysteem is vastgelegd wel strookt met de wens van de overledene?

Op verzoek van de PvdA lichtte Tweede Kamerlid en initiatiefneemster Dijkstra per brief nader toe wat haar wet over nabestaanden regelt. Haar uitleg gaf verwarring: de nabestaanden hebben aldus Dijkstra „in feite het laatste woord”, maar „geen vetorecht.” Om alsnog helderheid te krijgen, bedacht de PvdA een uitweg. Daarbij zou de regering in een uitvoeringsbesluit, een zogenaamde Algemene Maatregel van Bestuur (AMvB), alsnog klip-en-klaar opnemen dat er bij ernstige bezwaren van nabestaanden van donatie geen sprake kan zijn. De fractie diende een motie in waarin de regering wordt opgedragen zo’n besluit op te stellen.

Juridisch is een dergelijke route echter onhaalbaar, zo bleek de afgelopen dagen. Gevolg: de PvdA moest haar motie fors afzwakken. In de herziene versie werd de regering alleen nog opgeroepen om „de rolverdeling” tussen artsen en nabestaanden vast te leggen. De passage dat nabestaanden een blokkaderecht moeten krijgen, is geschrapt.

De Senaatsfracties 50PLUS (2 zetels) en OSF (1) die dinsdag bij de stemming de doorslag kunnen geven, ervaren de gewijzigde versie als een enorme verslechtering, zo lieten de woordvoerders maandag desgevraagd weten. „Hopelijk valt hier nog wat aan te sleutelen. Daar willen we met de PvdA onze best voor doen”, aldus senator H. ten Hoeve (OSF).

SGP-senator Van Dijk vindt dat de senaat moet zorgen voor een zorgvuldige wet. „De zeggenschap van de nabestaanden kan niet in een AMvB worden geregeld. Dan zou het uitvoeringsbesluit iets voorschrijven wat niet in de wet staat. Dat is onmogelijk.”

Eigenlijk, zegt Van Dijk, heeft Dijkstra dinsdag maar twee opties. „Of ze brengt een wet in stemming waarin de rol van de nabestaanden gewoon niet duidelijk vastligt. Of ze stuurt hem terug naar de Tweede Kamer, die dan alsnog kan zorgdragen voor de benodigde verankering.”

PvdA-woordvoerster Nooren was maandag niet bereikbaar voor commentaar.