. Maar er is ook een aantal haken en ogen te noemen. Na jarenlange discussie over vermindering van het aantal WAO’ers heeft het kabinet nu drastische voorstellen bekendgemaakt. De contouren van de nieuwe WAO worden steeds duidelijker. Het nieuwe WAO-stelsel is gericht op werk, waarbij de nadruk ligt op arbeidsgeschiktheid in plaats van op arbeidsongeschiktheid. Een lovenswaardig streven, maar de organisatie VakGMV ziet toch een aantal haken en ogen.

Eerste pijnpunt is dat werkgevers vanaf 1 januari 2004 niet meer één, maar twee jaar het loon van zieke werknemers gaan doorbetalen. In het tweede ziektejaar mag nog maar 70 procent van het loon worden uitgekeerd. Dit is in het najaarsakkoord vastgelegd. Het kabinet wil met deze wijziging voorkomen dat werknemers na een jaar ziekte automatisch in de WAO komen. Dit zou nu te vaak gebeuren terwijl er nog genoeg mogelijkheden zijn om gepast werk te vinden.

Maar ook onder het huidige WAO-stelsel komt een WAO-uitkering na één jaar niet in zicht. Zieken worden streng gekeurd. Als blijkt dat er nog kansen op de arbeidsmarkt zijn, wordt er over het algemeen hooguit een gedeeltelijke WAO-uitkering toegekend. Daarnaast moet de persoon in kwestie een WW-uitkering aanvragen, waarbij voor het volledige aantal uren gesolliciteerd moet worden. Niks automatisch in de WAO dus. Bovendien wordt in de discussie over het aantal WAO’ers vaak een onjuist beeld neergezet, omdat ook nu al veel WAO’ers naast hun uitkering werken.

Vooruitgang

Vanaf 2004 zal de werkgever zich nog meer gaan richten op de gezonde en jonge werknemer. Immers, werkgevers moeten het loon van de werknemer twee jaar gaan doorbetalen. Zo wordt het ziekterisico grotendeels bij de werkgever gelegd. Ziekte kan dus een enorme kostenpost worden.

Voor de zieke werknemer is het wel voordelig dat hij langer in beeld blijft bij zijn werkgever; zo heeft hij meer tijd om op zijn eigen of op een andere passende plaats te reïntegreren. Bovendien krijgt hij niet direct met zowel zijn werkgever als de uitkerende instantie te maken. Dat is dus een vooruitgang.

Het tweede pijnpunt is dat vanaf 2006 alleen volledig en duurzaam arbeidsongeschikten in aanmerking komen voor de Inkomensvoorziening Volledig Arbeidsongeschikten (IVA). Een IVA-uitkering verstrekt 70 procent van het loon. De verzekeringsarts moet vaststellen dat er sprake is van een verlies van 80 tot 100 procent van de verdiencapaciteit en ook dat er de komende vijf jaar geen herstel te verwachten is. VakGMV acht het bijna onmogelijk om het ziekteverloop over een periode van vijf jaar te beoordelen. Alleen zeer ernstige ziektebeelden zullen in deze categorie vallen.

Verschuiving

Overige arbeidsongeschikten vallen onder de Werkhervattingsregeling Gedeeltelijk Arbeidsgeschikten (WGA). Werkenden in deze categorie krijgen een aanvullende uitkering die het loonverlies gedeeltelijk compenseert. Niet-werkenden krijgen een uitkering vergelijkbaar met de WW. Consequentie hiervan is dat een deel van de mensen die onder het oude stelsel geheel of gedeeltelijk een WAO-uitkering ontvingen, nu in de WW terechtkomt. Er doet zich dus een verschuiving voor. VakGMV voorspelt dat er meer zieken in de WW terechtkomen.

Werknemers die minder dan 35 procent loonverlies lijden, vallen niet onder de WGA maar blijven in dienst van de werkgever. Onduidelijk is nog hoe het met deze werknemers verder moet. Zij zijn immers soms al twee jaar niet meer aan het werk en blijven na die twee jaar toch in dienst. Vooral voor werkgevers in het midden- en kleinbedrijf zal het een probleem zijn deze werknemers werk aan te bieden. Er zit dan vaak niets anders op dan gedwongen ontslag.

Onzekerheid

Het nieuwe stelsel is van toepassing op nieuwe gevallen, maar ook de huidige WAO’ers -behalve de 55-plussers- blijven niet buiten schot. Vanaf oktober 2004 kunnen zij te maken krijgen met een herbeoordeling waarbij strengere eisen gelden. De kans is groot dat men de WAO-uitkering geheel of gedeeltelijk verliest. Voor veel mensen brengt dit grote onzekerheid over hun inkomen met zich mee. Hoe moeten deze mensen, die soms al jaren uit het arbeidsproces zijn, een baan vinden?

Na de invoering van het nieuwe stelsel zullen er veel minder WAO’ers zijn, maar dat wil niet zeggen dat Nederland gezonder is geworden. Zieken vallen dan onder verschillende uitkeringscategorieën. Velen van hen zullen zich met hun beperkingen weer op de arbeidsmarkt moeten begeven op zoek naar een baan. Naar verwachting zal de arbeidsmarkt op korte termijn weer aantrekken. Laten we het hopen, want anders is de kans groot dat al deze in meer of mindere mate zieke mensen niet veel kansen hebben op het vinden van een passende baan.

De auteur als juriste werkzaam voor VakGMV, onderdeel van christennetwerk GMV.