De ontvoering en het misbruik van hun dochter Hannah heeft het leven van Henk (37) en Marieke (36) Donkersteeg uit Ede jarenlang beheerst. Bij tijd en wijle houdt het misdrijf hen nog bezig. „Als een van de kinderen later dan normaal thuiskomt, schrik je.” Vader Donkersteeg, de motor achter het burgerinitiatief, blikt terug op het jarenlange proces voor aanpassing van het tbs-beleid.

Opgelucht na het besluit van de Eerste Kamer?

„Als je het nieuws hoort, denk je: éíndelijk. Want het heeft ontzettend lang geduurd. Onze inzet is niet voor niets geweest.”

Een overwinning?

„Ik ben blij dat het besluit er is. Ik kan echter niet precies beoordelen wat de rol van ons burgerinitiatief is geweest. Mij past bescheidenheid. Duidelijk is dat onze actie de discussie over tbs in Nederland op gang heeft gebracht. Dáár deden we het voor.

Het gaat helemaal niet om mijn inzet met dit burgerinitiatief. Het dóél is belangrijk, de noodzakelijke aanpassing van het tbs-beleid. Advocaten gaven hun cliënten het advies onderzoek te weigeren om zo tbs te ontlopen. Dat is onbestaanbaar.”

Hoe kijkt u terug op het proces?

„Het is een emotionele weg geweest. Het proces is het gevolg van de ontvoering van je dochter! Na een jaar met rechtszaken, volgden twee jaar inzet voor het burgerinitiatief. Een hectische tijd. Met interviews, ontmoetingen met Kamerleden, hoorzittingen. We hebben heel wat voor onze kiezen gekregen.

Maar we hebben het mógen doen. We hebben de kracht van God ontvangen om het burgerinitiatief uit te voeren. Zo zien wij dat heel nadrukkelijk. We zijn niet bij de pakken neer gaan zitten. Al weet ik niet of ik zo’n actie nu nog zou trekken.”

Het proces heeft bizar lang geduurd.

„Inderdaad, bizar lang. Ik vraag me echt af waarom zoiets acht jaar moet duren. Ik had zo’n lange periode ook niet verwacht.”

Heeft de moedeloosheid tijdens zo’n langdurig proces nooit eens toegeslagen?

„Je vraagt je in zo’n traject weleens af: Zie ik uiteindelijk in een wetsvoorstel nog íéts terug van mijn burgerinitiatief? Als ik nu echter naar de inhoud van de wet kijk, zie ik wel elementen terug. Het is zinvol geweest. We hebben terecht een punt gemaakt.”

Een lang proces, maar uiteindelijk toch resultaat. Is uw vertrouwen in de politiek toe- of afgenomen?

„Dat weet ik niet zo precies. De politiek heeft natuurlijk meer te doen dan alleen de ter beschikkingstelling.

Bovendien, als je je verdiept in tbs kom je erachter hoe ontzettend complex de materie is. Je kunt niet zomaar elke verdachte tbs opleggen. Je moet je ook afvragen of dit altijd de juiste maatregel is. We hebben geprobeerd de feiten naast onze emoties te houden.”

Lukt het om de emoties niet de overhand te laten nemen?

„God stuurt ook onze emoties. Zo hebben wij dat ervaren. Dat geeft reden tot dankbaarheid. Je moet er toch niet aan denken dat je een dader iets zou willen aandoen…?! Dat je hem van het leven zou willen beroven bijvoorbeeld? En daardoor zelf in de gevangenis belandt? Gelukkig zijn wij voor zulke heftige emoties bewaard.”

Dan volgt de ontvoering, verkrachting en dood van Anne Faber door een veroordeelde zedendelinquent, die geen tbs heeft gekregen door gedragskundig onderzoek te weigeren. Wat doet dat met u?

„De gebeurtenissen rond Anne Faber zijn bij ons heftig binnengekomen. Je krijgt daar een klap van. Je denkt direct: Zie je wel. Onze angst dat weigeraars onbehandeld in de maatschappij terugkeren werd bevestigd.”

Hebt u niet direct de neiging om weer in actie te komen?

„Nee, gelukkig niet. Ik sta daar vrij nuchter in. Wij hebben ons punt gemaakt in 2010. Wij hebben gedaan wat we moesten doen. De verantwoordelijkheid ligt nu bij degenen die verantwoordelijk zijn, bij bewindspersonen.

Na twee jaar hebben wij afstand genomen van de tbs-discussie. Wij zijn ervaringsdeskundigen, geen juristen of psychiaters. Zij moeten hiermee aan de slag.

Natuurlijk moet een geesteszieke dader worden bestraft. Maar zo iemand moet vooral worden behandeld. Daarom zijn we in actie gekomen. Niet om de ontvoerders van onze dochter nog tbs opgelegd te laten krijgen. Dat is te laat. We hebben het gedaan voor anderen.”

Ontsteltenis na ontvoering en misbruik dochter

Groot is de ontsteltenis als twee kidnappers op 7 april 2009 ’s avonds in Ede de destijds 7-jarige Hannah ontvoeren in de kofferbak van hun auto. De twee vergrijpen zich in de buurt van Rotterdam aan het meisje. Na een grootschalig onderzoek weet de politie de daders op te pakken. Beiden blijken eerder te zijn veroordeeld voor zedendelict.

Omdat kidnapper Kaj M. weigert mee te werken aan gedragskundig onderzoek in het Pieter Baan Centrum, slaagt hij erin tbs te ontlopen. Uiteindelijk wordt M. in hoger beroep veroordeeld tot twaalf jaar cel. De andere verdacht krijgt wel tbs.

De familie van het kind reageert verontwaardigd. Niet om de hoogte van de straf, maar vanwege het feit dat zo’n dader onder tbs kan uitkomen door gedragskundig onderzoek te weigeren.

Henk Donkersteeg uit Ede start begin 2010 een burgerinitiatief om via de politiek het tbs-beleid gewijzigd te krijgen. De actie levert 67.000 handtekeningen op. Toenmalig staatssecretaris Teeven reageert verheugd.

De Eerste Kamer heeft dinsdag ingestemd met een wetswijziging. Rechters mogen voortaan het medische dossier van verdachten inzien, ook al weigert de verdachte.