Een donkergrijze helikopter –registratie N280BH– draait warm op de luchthaven van de Amerikaanse helikopterfabrikant Bell in Amarillo, Texas. Langzaam voert de testpiloot het vermogen van z’n machine op. Dan volgt het uur U. De Valor (moed) verheft zich van de grond.

De top van Bell Helicopter kijkt gespannen toe. Van de eerste vlucht van het prototype van de V-280 Valor hangt veel af. Een harde landing –of erger: een crash– betekent jarenlange vertraging in de ontwikkeling van de ambitieuze helikopter.

Het lukt. De V-280 blijft –vlak voor Kerst– pakweg twintig minuten in de lucht. Technici registreren elke trilling in het toestel. Belltopman Mitch Snyder is in zijn nopjes. „Ik kan niet trotser zijn op de vooruitgang die we hebben geboekt met deze eerste vlucht.”

Revolutie

De V-280 combineert de eigenschappen van een helikopter en een vliegtuig. Bij het opstijgen bevinden de draaiende rotorbladen, links en rechts van de vleugeltips, zich parallel aan de grond. Tijdens de vlucht kantelt de piloot de bladen 90 graden en zet het toestel op hoge snelheid koers als vliegtuig.

Lange start- en landingsbanen zijn overbodig. „De Valor is ontworpen om een revolutie te weeg te brengen in het verticale hefvermogen voor het Amerikaanse leger”, stelt Belltopman Snyder. Het vliegtuig is volgens hem berekend op „alle uitdagende missies” van de strijdkrachten.

De nieuwe helikopter lijkt sterk op zijn voorganger, de V-22 Osprey van Bell en Boeing. Dit befaamde toestel, het eerste seriematig geproduceerde vliegtuig met tiltrotor, dateert uit de jaren 80. De ontwikkeling van de Osprey, ooit begroot op een 2,2 miljard euro, slokt uiteindelijk een slordige 24 miljard euro op.

De eerste vlucht heeft plaats in 1989. Het testprogramma verloopt moeizaam. Door technische fouten in het uiterst complexe ontwerp crashen vier prototypes, waarbij tientallen doden vallen. Ondanks de hardnekkige problemen slagen Bell en Boeing erin een luchtwaardig toestel op de markt te brengen.

De Amerikaanse luchtmacht en marine maken dankbaar gebruik van de Osprey. Special forces van het Amerikaanse leger zetten het toestel regelmatig in bij geheime operaties. Niet altijd met succes. SEAL Team Six, de elite-eenheid die terreurleider Osama bin Laden van al-Qaida doodde, moest de 70 miljoen kostende Osprey begin vorig jaar vernietigen na een harde landing tijdens een operatie tegen al-Qaida in Jemen.

Overtreffen

De V-280 Valor moet de V-22 Osprey overtreffen. In snelheid, in hoogte, in bereik. „De Valor is echt anders”, zegt Bellmanager Shannon Massey. „Het is kleiner, simpeler en goedkoper dan de enorme Osprey.” De verschillen zijn significant.

De Valor kan met een crew van vier man, onder wie twee vliegers, veertien manschappen vervoeren. De kruissnelheid ligt op 280 knopen (500 km/u), de topsnelheid op 300 knopen (535 km/u). Het vliegbereik bedraagt 1480 kilometer, twee keer zo veel als an bijvoorbeeld de Apache.

Bell Helicopter heeft de Valor vanaf de grond toe opnieuw ontwikkeld, gebruikmakend van de ervaringen met z’n voorganger. Het nieuwe ontwerp moet een antwoord bieden op de beperkingen van de Osprey, toch ook al een geavanceerd toestel.

Groot verschil tussen de V-22 en de V-280 is dat de motoren van de draaibare rotorbladen niet meer meekantelen op het moment dat de heli van horizontaal naar verticaal gaat vliegen. Bij de nieuwe generatie helikopters met tiltrotor blijven de motoren op hun plaats; alleen de rotorbladen verschuiven van positie. Opvallend is dat fabrikant Bell Helicopter het ontwerp van de motor in vrijgegeven foto’s en video’s wazig heeft gemaakt (geblurd).

De Osprey beschikt over een laadklep aan de achterzijde, de Valor over schuifdeuren aan beide zijkanten, onder de vleugels. Daarmee kan de helikopter elite-militairen via een kabel (fast-rope) droppen boven de plaats van bestemming.

De bewapening van de nieuwe heli is ook een wereld van verschil. Door de dichte romp is de Osprey aan de zijkant onbeschermd. De Valor moet zich straks, dankzij mitrailleurs in de zijdeuren, ook schietend vanaf de zijkant een weg kunnen banen in vijandelijk gebied.

De grote hoeveelheid glas in de gepantserde cockpit –met grote, platte elektronische boordsystemen afkomstig van een C-130-transportvliegtuig– biedt piloten een uitstekend zicht op het strijdtoneel, waarin de V-280 uiteindelijk gaat opereren.

Opvolging

De Amerikaanse strijdkrachten willen in 2030 de huidige Sikorsky UH-60 Black Hawk- en de Boeing AH-64 Apachegevechtshelikopters vervangen via een zogenaamde Joint Multi-Role Technology Demonstrator (JMR-TD)-programma.

Bell Helicopter gooit met de geavanceerde V-280 Valor een krachtig wapen in de opvolgingsstrijd. Een gelopen race is het echter allerminst. De helikopterfabrikant moet onder andere de hogesnelheidshelikopter SB-1 Defiant van concurrent Boeing-Sikorsky verslaan.

Kolonel b.d. Jerry Kidrick van de US Airforce, een oud-piloot die zijn sporen heeft verdiend in Irak, geeft de V-280 Valor een goede kans. „Dit zou een grote stap voorwaarts zijn voor de Amerikaanse luchtstrijdkrachten.”