In het Groningse plaatsje Zeerijp vond maandag een beving plaats met een kracht van 3,4. Het was de zwaarste in vijf jaar. De NAM stelde vervolgens voor op zes plaatsen in Groningen de gaswinning te stoppen of terug te schroeven. Daarbij werden echter geen concrete cijfers genoemd. En dat is niet het enige kritiekpunt van het SodM op de NAM. Volgens het staatstoezicht wekt de NAM de indruk „dat de maatregelen enkel nodig zijn voor de veiligheidsbeleving” van Groningers, terwijl er wel degelijk reële veiligheidsrisico’s zijn.

Het SodM benadrukt dat het in zijn advies aan minister Eric Wiebes (Economische Zaken) alleen naar het veiligheidsaspect zal kijken. De andere kant van de medaille, waar Wiebes’ voorganger Henk Kamp in deze discussie ook vaak mee schermde, is de zogenoemde leveringszekerheid, maar die laat het SodM buiten beschouwing. „Het is aan de minister om zo nodig een afweging te maken tussen veiligheid en leveringszekerheid”, aldus het SodM. „De minister beslist uiteindelijk wat er met de gasproductie in Groningen moet gebeuren.”

„Het is een hard oordeel en dit liegt er niet om”, zegt gedeputeerde Eelco Eikenaar over het naderende advies van het Staatstoezicht op de Mijnen om de gaswinning flink te verlagen. In Groningen is dolblij gereageerd op het nieuws. „Dit is echt een heel positief signaal”, aldus aardbevingsgedupeerde Annemarie Heite.

„Dit alles bevestigt wat we hier altijd al zeggen”, zegt Eikenaar. „De veiligheid van de Groningers moet gewaarborgd worden en dat kan alleen door minder gas te winnen.”

Volgens de provinciebestuurder wordt het tijd dat minister Eric Wiebes er alles aan gaat doen om een volgende grote beving te voorkomen. „En dat kan ook gewoon”, zegt hij. „Er was een goed plan voor een stikstoffabriek. Daarmee kun je buitenlands gas bewerken, waardoor je in Groningen ongeveer zeven miljard kuub minder hoeft te winnen. Die fabriek had er al kunnen zijn.”

Voor de gedupeerden lijkt het oordeel een doorbraak. „De leveringszekerheid moet ondergeschikt zijn aan veiligheid”, zegt gedupeerde Annemarie Heite. „Het is nu voor het eerst dat het SodM zijn verantwoordelijkheid pakt en de veiligheid alleen centraal stelt. Dit is nou precies wat we in Groningen nodig hebben.”

Ook de Groninger Bodem Beweging (GBB) spreekt van een andere toon. „We zijn natuurlijk cynisch geworden in Groningen, maar dit advies geeft vertrouwen”, zegt Jelle van der Knoop, voorzitter van de GBB. „Het is nog afwachten met hoeveel de gaswinning daadwerkelijk gereduceerd wordt, maar dit geeft hoop op een echt substantiële verlaging.” Van der Knoop blijft echter realistisch. „Het is uiteindelijk aan minister Wiebes om te bepalen hoeveel minder gas er gewonnen wordt.”

Volgens Susan Top van het Groninger Gasberaad, een samenwerking van maatschappelijke organisaties, kan de minister het advies straks niet naast zich neer leggen. „En dan hebben ze een probleem. Want als de gaskraan vanwege de veiligheid flink dicht moet, dan zit Nederland door compleet overheidsfalen in de kou. En dat had niet gehoeven.”

Volgens Top staat Wiebes voor een onmogelijke opgave. „Maar ze hebben het zelf gedaan.”