Kerststress is een veelgebruikt woord geworden. Het is druk, druk, druk. Zowel thuis als in de winkelstraten. In het onderwijs neemt tegen het einde van december het ziekteverzuim vanwege vermoeidheid toe. Het aantal hartaanvallen is nooit zo hoog als tijdens de kerstdagen.

In mijn omgeving hoor ik regelmatig: „Ik ben blij als het allemaal weer voorbij is.” Zo sterk zou ik het zelf niet omschrijven, want ik zie ook zeker naar de kerstdagen uit. Maar toch vind ook ik die laatste weken van december een soort uitputtingsslag.

Het begint met de 10 minutengesprekken op school, daarna volgen de kerstuitvoeringen in de kerk. De familie moet het eens worden over het schema voor de dagen rond Kerst, met de nodige ingewikkeldheden, en ondertussen moet voor mijn gevoel ook het huis nog aan kant, moeten er kaartjes verstuurd en als het even kan een vijfgangenmenu geserveerd als eerste kerstdag eenmaal is aangebroken. En: wie zorgt dat iedereen er tijdens de diensten een beetje feestelijk uitziet?

Hoge verwachtingen

Er leven hoge verwachtingen rond de kerstdagen. Over wat we dragen, wat we op tafel zetten. Maar ook over hoe we ”vrede op aarde” beleven, in ons hart en met de mensen om ons heen.

Als ik naar mezelf kijk, zijn die verwachtingen rond de aankleding van het feest er vooral omdat ik me laat beïnvloeden door wat anderen vinden dat hoort. Ik zie van alles in winkels, folders of op internet langskomen. Kersttaferelen waarin alles mooi, gezellig en vredig is. Maar dan wel op een aardse manier.

Natuurlijk weet ik waar Kerst om draait. Waarom kijk ik dan toch naar die glitterschoenen in de etalage? Even hiervoor zag ik al van die mooie champagneglazen. Goud is blijkbaar de nieuwe trend. En laat ik nou nog niks in die kleur in huis hebben.

Ik word soms een beetje moe van mezelf. En vlak voor Kerst helemaal.

Doordenker

Herkenbaar? Iemand reageerde naar aanleiding van een berichtje op de RD-Facebookpagina met een inhoudelijke doordenker: „Als mooie kleding en eten en cadeaus de hoofdmoot van ons kerstfeest zijn, dan hebben we nooit de inhoud van de komst van Christus begrepen.” Helemaal waar natuurlijk.

Over stress rond de kerstdagen kwamen vooral relativerende berichten binnen. Iemand schreef: „De enigen die ”kerststress” hebben gehad, waren volgens mij Jozef en Maria. Een kind krijgen, en nergens plaats.”

Goed boek

Kerst hoeft volgens enkele lezers ook helemaal niet uitgebreid gevierd te worden. „Kerststress? Geen last van. Gewoon lekker vaak naar de kerk en tussendoor wat uitgebreider bij familie of vrienden over de vloer.”

Een ander schreef: „Op kerstavond zorg ik dat er voldoende lekker eten en drankjes in huis zijn, een paar krantjes om te lezen, een goed boek en als ik zin heb zet ik een dvd op. Als ik dat tegen sommige mensen vertel, zie je ze groen van jaloezie worden.”

Met enige zelfspot: „Al die ‘verplichtingen’: eerste kerstdag hier en tweede kerstdag daar… brrr. Voor die ene dag speciaal weer iets nieuws aan kleding te moeten kopen. De hele dag en avond opgeprikt zitten bij mensen waar je wel heel veel van houdt, maar waar op deze dagen toch altijd spanning te merken is.”

Met daarbij een heel beeldende beschrijving van hoe het er tijdens Kerst aan toe kan gaan: „Opeens is de gastvrouw in paniek omdat er een sausje is mislukt en de kalkoen maar niet gaar wil worden, de gastheer die met lede ogen zijn dure cognac in de cola ziet verdwijnen en de kinderen die in hun nette kloffie in het gareel gehouden moeten worden.”

Familie

Vaak wordt Kerst samen met familie gevierd. Maar dat is niet altijd mogelijk. Juist voor hen die iemand moeten missen, kunnen de feestdagen een heftige confrontatie met dit verlies zijn. Een van de lezers schreef: „Een zegen als dan in het verlies gelovig uitgezien mag worden naar de volkomen zaligheid. Dat geeft Troost.”

Behalve verlies van geliefden kunnen ook ingewikkelde familieverhoudingen een gezamenlijke kerstviering in de weg staan. „Vrede op aarde? Helaas is dat in onze situatie tussen (schoon)-familie onderling niet haalbaar op dit moment. Gelukkig is er één Vredevorst bij wie we alles kunnen voorleggen!”

Lijstje

Er kwamen ook tips binnen om kerststress te verminderen. Slimme gewoontes, vaak door schade en schande aangeleerd. „Maak een lijstje per dag van wat je wilt eten. Alles wat opgeschreven staat, hoef je niet te onthouden. Dat houdt je hoofd leeg.”

En nog een: „Doe die boodschappen niet op het laatste moment. Dat scheelt veel drukte.”

Een ander zette verschillende tips op een rij: „Zorg ervoor dat je uitgerust bent, verwacht niet dat alles perfect geregeld zal zijn. Verdeel de taken. Laat iedereen die dat leuk vindt een gerecht maken. En ook niet onbelangrijk: geniet niet alleen van het feest, maar ook van de voorbereidingen.”

Wijze lessen allemaal, waar ik dit jaar maar eens goed notie van ga nemen. Ik stop met etalages kijken. En zet Pinterest een tijdje uit. Want uiteindelijk gaat het er niet om wat de marketingmachines van de middenstand een geslaagde Kerst vinden, maar om de vrede in ons hart. Dat werkt vast heel bevrijdend.

Tips om je hoofd koel te houden

Rust, verstilling. Wie verlangt daar in december niet naar? Stiltetrainer Mirjam van der Vegt schreef veelgelezen boeken over stilte (al meer dan 30.000 exemplaren van verkocht) en diverse romans en novelles. Ze geeft vijf tips over hoe je in een drukke tijd het hoofd koel kunt houden. Maar eerst maakt ze een relativerende opmerking: „Soms moet je gewoon accepteren dat het een periode druk is. Dat je daardoor bevangen wordt is onvermijdelijk.”

1. Neem zelf de regie. „Veel drukte in de decembermaand ontstaat doordat er door allerlei instanties van buiten een beroep op je wordt gedaan. Koop dit, ga daarheen. Belangrijke vraag: in hoeverre stel je je bloot aan al die prikkels? Je kunt ervoor kiezen niet naar de stad te gaan, met alle verleidingen om dingen te kopen, je kunt je telefoon uitzetten of een sticker op de deur plakken dat je geen folders wilt ontvangen.”

2. Kerstconcerten, kerstbijeenkomsten, kerstwandelingen. Er zijn in december enorm veel activiteiten. „Maar dat betekent dus niet dat je ook overal bij moet zijn. Ook hier heb je weer een keuze. Beslis van tevoren waar je wel of niet heen wilt gaan. Een idee voor volgend jaar: Kies eens één activiteit uit. Leef daar naartoe. En geniet ervan.”

3. Maak tijd vrij voor bezinning. Een verjaardag gaat om de jarige. Kerst om het kerstkind. Om dat niet te vergeten plant Mirjam van der Vegt zelf in de week voor Kerst altijd twee vrije dagen. „Ik zet dan concreet een kruis in m’n agenda en ga dan wandelen, of wat in de Bijbel lezen en overdenk wat de komst van de Zoon betekent voor mij. Dat zijn voor mij echt de mooiste dagen van het jaar. Als twee dagen niet mogelijk zijn, kun je natuurlijk ook twee uur blokken. Het gaat erom dat je al voor de drukke kerstdagen beginnen, de rust hebt gepakt om te overdenken waar Kerst werkelijk om draait.”

4. Veel mensen hebben tijdens die drukke dagen het gevoel dat ze worden geleefd. „Is Kerst eenmaal aangebroken, dan genieten ze er helemaal niet van. Dat is zo jammer. Het heeft er vaak mee te maken dat mensen tot het allerlaatst nog bezig zijn. Stop dus op tijd met alle voorbereidingen. En wacht met het checken van die mail tot na de Kerst.”

5. Laat de controle eens los. „Als het niet lukt zoals je het in gedachten hebt, laat het gaan. Een mooie gedachte: misschien worden jouw tekortkomingen wel door God aangevuld. Hij kan dat pas doen als jij durft los te laten.”

Stilteagenda

Ontspan… en stap het nieuwe jaar binnen. Dat is de boodschap die Mirjam van der Vegt geeft aan gebruikers van de Stilteagenda 2018. Een agenda die ze samen met (ex-)vluchtelingen van het Naaiatelier in Utrecht maakte. Het Naailatelier wil een plek zijn waar zij zich welkom en thuis voelen.

In de agenda vind je elke week een open vraag rondom het thema ”Tijd genoeg”, ruimte voor wekelijkse dankpunten, schrijfruimte en maandelijkse tips. Verder vertellen de bezoekers van het Naaiatelier over hun inspiratie.

In 2016 schreef Mirjam van der Vegt het actieboek ”Het naaiatelier”, waarin het leven van vluchtelingen werd beschreven. Dit agendaproject is een vervolg op de samenwerking. Voor het project werd al eerder een crowdfundingsactie opgezet.

Stilteagenda 2018, Mirjam van der Vegt; uitg. Boekencentrum, Utrecht; ISBN 9789023971573; € 14,90. mirjamvandervegt.nl