Zeg niet te snel dat de Tweede Kamer weinig macht heeft. Zeg ook niet te snel dat uitsluitend de coalitiepartijen de gang van zaken in politiek Den Haag bepalen. Het aftreden van staatssecretaris Nijs van Onderwijs laat zien dat deze stellingen nuancering behoeven. Uiteindelijk is het wel degelijk de Kamer geweest die de beslissende duw gaf tot haar aftreden, gaf vice-premier Zalm vanmorgen in het radioprogramma De Ochtenden aan. Het debat waarin de oppositiepartijen gehakt maakten van het optreden van Nijs, verliep zo desastreus dat de VVD-top alsnog besloot de jonge staatssecretaris aan de kant te zetten.Inmiddels heeft diezelfde partijtop alweer voor een opvolger gezorgd: de getalenteerde Mark Rutte (37), van dezelfde lichting als Nijs, maar dan veel vaardiger in het intermenselijke contact. Vanzelfsprekend is zijn benoeming niet willekeurig en heeft de VVD de voormalige chef personeelszaken bij Iglo niet naar dit departement gestuurd omdat ze nu eenmaal iemand, wie dan ook, nodig hadden om een gat te dichten.

Wie zoekt naar de diepere betekenis van deze benoeming, kan zich evenmin beperken tot het vermoeden dat de liberalen de rijzende ster Rutte zo breed mogelijk willen vormen zodat hij, mocht hij ooit partijleider worden, van zo veel mogelijk markten thuis is. Zeker, ook dit motief zal meegespeeld hebben, maar de politiek is geen werkomgeving waarin men primair gericht is op het verder helpen van allerlei individuen in hun persoonlijke carrière.

Veel belangrijker dan dit alles is het signaal dat de VVD af wil geven naar andere politieke partijen en naar de kiezer: wij vinden OCW een belangrijk departement. Zo belangrijk dat we er het criterium ”zo veel mogelijk vrouwen in de politiek” voor loslaten. Zo belangrijk ook dat we er iemand neerzetten met een onbesmet blazoen, van wie we in de nabije toekomst veel verwachten.

Dat er op Onderwijs werk aan de winkel is, staat buiten kijf. We hoeven alleen maar te denken aan het nieuwe stelsel van studiefinanciering, aan de fusie van hbo-instellingen, eventueel ook met universiteiten, aan het creëren van topopleidingen en aan het selecteren van studenten aan de poort van hbo en academie. Onderwerpen die in de politiek gevoelig liggen, die een ideologisch bepaalde lading hebben, en die dus om een daadkrachtig bewindspersoon vragen die tevens handig weet te opereren. En dan zijn er nog de troebelen in de ambtelijke top, die nog steeds niet bezworen zijn.

Rutte lijkt voor het aanpakken van dit soort klussen de papieren in huis te hebben. In de bijna twee jaar dat hij zich op Sociale Zaken beweegt, heeft hij zich bewezen als een capabel staatssecretaris met een goede politieke antenne.

Ten slotte kan aan zijn benoeming nog een laatste betekenis worden toegekend. Dat de VVD voor hem, en niet voor het eveneens zeer bekwame kamerlid Cornielje heeft gekozen, is de bevestiging van een al eerder ingeslagen weg ten aanzien van artikel 23 van de Grondwet. Waar bij Cornielje de vrijheid van onderwijs in goede handen is, hebben andere VVD-prominenten (Zalm, Van Aartsen, Hirsi Ali) die vrijheid regelmatig onder vuur genomen. Door niet te kiezen voor Cornielje, wordt opnieuw duidelijk dat een kritische houding ten aanzien van de onderwijsvrijheid momenteel de koers van de liberalen bepaalt.

Daarbij moet aangetekend worden dat Rutte zich over artikel 23 nog niet in het openbaar heeft uitgelaten, zodat onduidelijk is wat hij ervan vindt. Ook staat hij onder toezicht van zijn minister, de christen-democraat mevrouw Van der Hoeven. Maar dat neemt niet weg dat het signaal dat uitgaat van het passeren van Cornielje op zichzelf negatief beoordeeld moet worden.