Column: Job sloot een verbond met zijn ogen. Me too
Ineens is hij er, de hashtag #MeToo. Van de duizenden trefwoorden die jaarlijks op Twitter en Instagram opduiken, is dit er een die niet verdwijnt. Het begint met onthullingen over een Amerikaanse filmproducent die wordt beschuldigd van seksuele intimidatie, aanranding en verkrachting van actrices. Op een willekeurige herfstdag dringen de berichten erover zich ook aan mij op. Ver weg, denk ik. In een wereld waarin veel christenen zich bewust verre van houden, dat ook. Maar toch.
De berichten over seksuele intimidatie krijgen al snel een vervolg. Binnen de kortste keren roepen vrouwen uit alle continenten dat hun iets vergelijkbaars is overkomen, van een ongewenste hand op een knie tot een brute verkrachting, vorige week of tien jaar geleden. Onwillekeurig denk ik terug aan verhalen van vrouwen over seksueel misbruik die ik ooit heb opgetekend voor de krant en waarin het verdriet en de pijn duidelijk voelbaar waren. Want seksueel misbruik is niet alleen van vandaag of gisteren.
Dit najaar duurt het niet lang of er woedt een wereldwijde #MeToo-storm die ook over Nederland raast. Het gaat niet meer alleen over de film- en amusementswereld, maar ook over de politiek en de advocatuur. Hoe harder de storm opsteekt, hoe dichterbij hij komt. Met extra drukte bij de zedenafdeling van de politie tot gevolg. Behalve verhalen van vrouwen komen er al snel –zij het minder– ervaringen van mannen naar buiten. Zij roepen het eveneens: Me too! Ik ook! Zoals die journalist die zegt vijftien jaar geleden te zijn verkracht door een tv-producent.
De #MeToo-beweging, begonnen in de Amerikaanse filmindustrie, raakt nadrukkelijk ook christelijk Nederland. Hulpverleners kunnen erover meepraten, evenals de mensen van het Reformatorisch Meldpunt. Vrouwen die veelal niet naar buiten zullen treden via sociale media vinden bij hen een luisterend oor voor hun schrijnende ervaringen met intimidatie en misbruik, in de familiekring of daarbuiten, tot in de kerk toe.
Het zijn verhalen die niet onder het tapijt geschoven mogen worden, niet met de mantel der liefde mogen worden bedekt. Om slachtoffers een stem te geven, verschijnen er ook in het Reformatorisch Dagblad opnieuw ervaringsverhalen die indruk maken. Zoals van die vrouw die aangifte wil doen van verkrachting, maar merkt dat haar kerkelijke gemeente probeert te voorkomen dat de dader voor de rechter belandt. „Wat je eigenlijk terugkrijgt is: het valt wel mee; het is voor hem ook heel erg. Maar wie is nou het slachtoffer: jij of hij?”
Time Magazine heeft #MeToo inmiddels uitgeroepen tot meest invloedrijke ‘persoon’ van het jaar 2017. En nu? Nog even en het jaar is voorbij. Is het wachten op een nieuw thema, al dan niet gekoppeld aan een treffende hashtag, dat de pennen wereldwijd in beweging zal brengen? Of zullen we nog iets langer stil blijven staan bij #MeToo? En hoe dan?
Ik betrap mezelf op de neiging sommige verhalen af te doen als een ver-van-m’n-bedshow en andere te bagatelliseren, of al snel te denken aan mogelijk uitdagend gedrag van de man of vrouw die het betreft. In plaats van de slachtoffers helemaal uit te laten spreken en hun pijnlijke ervaringen serieus te nemen, ook als ze plaatshadden in een context die de mijne niet is.
Intussen blijf ik zelf veilig buiten schot. Maar laat ik me er niet te gemakkelijk van afmaken. En nog eens luisteren naar de theoloog en de therapeut die uit de stroom aan #MeToo-verhalen lessen trekken voor christenmannen. Zijn we ons wel voldoende bewust van de gevaren van grensoverschrijdend gedrag, of dat nu in de familiekring, op de werkvloer of in de kerk is?
„Let op jezelf!” is voor theoloog en studentenpastor Nico van der Voet een belangrijke les die #MeToo mannen leert. „Heiligheid en veiligheid hebben alles met elkaar te maken. Als ik heilig leef, zullen anderen zich bij mij veilig voelen. Dat geeft ontspanning in alle relaties”, zo houdt hij mannen in een interview voor.
Die les blijft, ook als 31 december overgaat in 1 januari en nieuwe thema’s en trends zich spoedig zullen aandienen. „In onze geseksualiseerde wereld hebben we als mannen en vrouwen de opdracht onszelf rein te bewaren. Daarbij is het steeds weer nodig Gods hulp te zoeken en dicht bij Zijn Woord te leven”, zegt relatietherapeut Rien Geluk in hetzelfde artikel.
Hoe deed Job het ook alweer? Hij was zich bewust van wat alleen al een verkeerde blik kan uitwerken en maakte een verbond met zijn ogen (Job 31). Doe ik het hem, met de storm van #MeToo in m’n achterhoofd, biddend na?
Wat zou het mooi zijn als mannen massaal zouden opstaan en zeggen: Wat Job deed, dat wil ik ook. Me too!