Zingen met de klokken bij het Meer van Annecy

Anne (1973) is getrouwd met Philippe Paccard (1966), en als de zevende generatie van de familie runnen ze de klokkengieterij in Sevrier, Frankrijk. Samen met broer Cyril Paccard en met 23 werknemers. De werknemers horen zo’n beetje bij de familie. Mensen werken vaak hun hele arbeidzame leven bij het bedrijf. Zonder al die professionals zouden de Paccards geen klokken kunnen maken.

Want het is een bijzonder vak, en de details zijn bedrijfsgeheim – hoewel bezoekers het hele jaar door mogen meekijken in de gieterij. Op afspraak, dat wel. Tijdig reserveren is belangrijk; in het hoogseizoen schijnen de rondleidingen vaak volgeboekt te zijn. Zowel ’s morgens als ’s middags kunnen er dan tachtig bezoekers terecht in de werkplaats.

Omvang, gewicht, klank en toon van de klok: met de combinatie van die vier zaken onderscheiden klokkenmakers zich, vertelt Anne Paccard. Ze zou met haar ogen dicht een Paccardklok herkennen: of die nu klein is of groot, ze laten allemaal dezelfde tonen horen, al geeft een reus een zwaarder geluid dan een mini. Een klok geeft trouwens meer dan één toon als hij wordt geluid: een hele melodie.

Voordat ze met Philippe trouwde, was Anne zangeres. Zingen doet ze nog steeds, op donderdagen tijdens concerten in het museum. Met de muziek in de klokken begint ze haar gloedvolle betoog, terwijl ze een rondleiding geeft door de gieterij. De maker van de mal voor een klok weet al wat het effect zal zijn op de toon, en bij het ”tuning process” worden later piepkleine laagjes brons van de klok gehaald. Als de stemmer op dit punt te veel weghaalt, is het mis, want materiaal toevoegen kan niet meer. De kennis van dit alles wordt van vader op zoon overgedragen.

Anne en Philippe hebben vijf zoons, en ze willen in het familiebedrijf gaan werken. Behalve de oudste, Antoine (21), hij wordt priester. „Dat is juist goed, zei mijn jongste zoon Clément”, vertelt Anne Paccard lachend. „Dan kan Antoine de klokken zegenen!”

Kerken en kapellen

Paccard levert jaarlijks tussen de 300 en de 500 klokken af; de helft daarvan is bestemd voor kerken. De andere gaan naar symbolische bestemmingen, zoals herdenkingsmonumenten, of krijgen een plek bij (muzikale) kunst of in een openbare ruimte. Daarnaast gaan er per jaar nog zo’n 150 klokken naar particulieren – via de website besteld als deurbel, of als cadeau bij een doop bijvoorbeeld. In de souvenirwinkel bij het museum zijn natuurlijk ook Paccardklokjes te koop, al is het niet allemaal Paccard wat de klok slaat in het winkeltje.

Sinds de oprichting, in 1796, werkte Paccard „in dienst van het christelijk geloof door klokken te maken voor kerken en kapellen over de hele wereld.” Anno 2017 blijft het arbeidsethos gebaseerd op christelijke waarden, aldus het bedrijf op zijn website. Uitgangspunten bij het werk zijn: „Onderzoek van wat goed is, liefde voor schoonheid, perfectionisme, dienstbaarheid, respect voor anderen, of dat nu een klant is of een personeelslid.”

Zo’n 120.000 klokken maakte het bedrijf in totaal. Grote afnemers zijn de VS, Canada en Japan. Afrika is ook een klant van Paccard, al zijn de klokken die daarheen gaan doorgaans wat kleiner. Verder gaan er exemplaren naar Vietnam: een klein deel van de bevolking bestaat uit christenen, en de klokken die zij bestellen zijn altijd voor kerken bedoeld, zegt Anne Paccard.

Reus Steven

In een video aan het begin van de rondleiding is te zien hoe in 1986 de klok Steven werd gegoten (een reus van 19 ton, met een diameter van 3 meter en een hoogte van 2,40 meter). „Het moeilijkste gedeelte is het wachten”, aldus de voice-over in de video: geduld oefenen terwijl het gloeiendhete brons in de mal langzaamaan afkoelt en de klok z’n definitieve vorm krijgt. Voor die tijd is er al een hoop precisiewerk verricht. Een klok wordt opgebouwd in drie delen: een kern, een valse klok (van leem) en de mantel (het buitenste deel van de gietvorm, van klei en hennep). Reliëf en inscripties worden aangebracht via een waslaag op de valse klok.

Steven werd besteld voor de Cathedral of the Transfiguration in Markham, Ontario, Canada, samen met twee andere reuzenklokken: Daniël en Anne. Van de bestelling tot de installatie duurde het werk anderhalf jaar.

De beelden in de video tonen hardwerkende mannen, hete vuren, millimeterwerk, samenwerking en vakmanschap. En euforie rond het eindresultaat. Het is inmiddels ruim dertig jaar geleden dat Steven werd ‘geboren’, maar het ambacht lijkt sindsdien weinig veranderd. In de gieterij staan nog steeds lemen klokken, mallen voor afbeeldingen van was, plukken hennep. Nog grotere klokken werden er intussen afgeleverd. Aan één ding moet je anno 2017 nog steeds niet denken: dat een klok, na al dat werk, vernield zou worden, zoals de Jeanne d’Arc (16 ton) in de kathedraal van Rouen in 1944. Of dat er iets mis zou gaan bij het transport, zoals oude foto’s in het museum laten zien.

paccard.com

De stad in

Het stadje Annecy –gemakkelijk bereikbaar vanaf de luchthaven van Genève– is geliefd bij toeristen. ’s Zomers mijden de plaatselijke bewoners het centrum zo’n beetje, vertelt gids Isabelle van het toeristenbureau van Doussard: dan is het er erg druk. Het verkeer op de weg rond het meer staat dan vaak vast. Tip: ga erheen in de lente of de herfst. En vraag bij de VVV in Annecy om een stadswandeling, want de (kerk)historie is boeiend. In de tijd van Calvijn was Annecy zo’n beetje de tegenpool van Genève.

Het meer op

Vanuit de stad vertrekken voortdurend rondvaartboten voor een tocht over het Meer van Annecy. Zeker een keer meegaan als je houdt van andere toeristen die voor je neus staan terwijl je foto’s wilt maken, als je foto’s wilt maken die elke andere gast op de boot ook maakt en als je het niet erg vindt om aan één stuk door een Franse stem uit de luidsprekers te horen schetteren. Alternatief: zelf een bootje huren. Tip: stap niet zomaar overboord om te gaan zwemmen; het meer kan verraderlijk (koud en diep) zijn.

De natuur in

Aan de zuidkant van het Meer van Annecy ligt het natuurreservaat Bout du Lac. Verdwalen kun je er niet, de route is duidelijk. Het is groen en blauw en prachtig, en de rust is een aangenaam contrast met de drukte van de stad. reserves-naturelles.org/bout-du-lac-d-annecy

Over de kloof

Ten westen van Annecy ligt Lovagny, met de Gorges du Fier: een enorme kloof, met een houten pad in de hoogte langs de rotsen, waardoor je een kleine 30 meter boven de rivier de Fier kunt wandelen. Kinderen kunnen mee (kleintjes wel aan de hand houden), maar voor een wandelwagen is het te krapjes. Verderop wachten watervallen en grillige rotsen. Vanuit de hoogte storten waaghalzen zich, vastgeklonken aan een lijn, soms tussen de bomen door naar beneden (via een ”zipline”). Op een hete zomerdag is het in de kloof lekker koel. gorgesdufier.com/nl

Naar het kasteel

Chateau de Montrottier –echt zo’n kasteel zoals je je een kasteel voorstelt– ligt ook aan de rivier de Fier, vlak bij de kloof. Daar heeft een verzamelaar gewoond: er zijn collecties te zien met zowel wapens als parfumflesjes, harnassen, meubels, porselein, schilderijen. Op de website van het kasteel is alvast een routekaart te downloaden. chateaudemontrottier.com

Slapen

Een mooie camping in de bergen, met uitzicht over het meer, is Panoramic in Sevrier. Panoramic biedt ook appartementen voor groepen; via een sluipweggetje kun je daarvandaan naar de camping lopen om er ’s avonds wat te eten. Laagdrempelig, prima eten, behulpzame medewerkers. De campings rond Annecy zijn populair bij Nederlanders.

Voor wie graag met andere gasten (zeg: Canadezen, die juist ook op bezoek zijn in de Haute Savoie) dineert, een fijne kamer wil, een bubbelbad in de tuin en een diner van een aardige gastvrouw op prijs stelt: dan is bed & breakfast La Grangelitte in Doussard een aanrader. Persoonlijk, kleinschalig, topkwaliteit. camping-le-panoramic.com grangelitte.com

Zingen met de klokken bij het Meer van Annecy

Consument

RD.nl in uw mailbox?