Parlementaire verkiezingen brachten echter vrijwel overal islamisten aan de macht, die juist principieel gekant zijn tegen vernieuwing. Zij zien de toekomst van hun landen in een terugkeer naar de normen en waarden van een traditionele stammenmaatschappij in de zevende eeuw die zij idealiseren.

Tijdens de euforie over de Arabische lente viel op dat deze zich leek te beperken tot Arabische republieken. De monarchieën in het Midden-Oosten bleken merkwaardig resistent te zijn tegen dit virus. Wat was de reden daarvoor?

De Arabische republieken waren zonder uitzondering politiestaten geweest, waar de uiteindelijke macht bij het leger lag. Juist in dit soort samenlevingen zuchtte de bevolking onder staatsrepressie. Dat zou kunnen verklaren dat hier de wil aanwezig was om dit juk af te werpen.

De Arabische republieken hadden de modernisering van hun landen beoogd, maar dit project mislukte jammerlijk. Arabische monarchieën, daarentegen, waren veel conservatiever. Saudi-Arabië vormde hiervan bij uitstek het voorbeeld. Tegen deze achtergrond is de politieke storm die momenteel door het koninkrijk trekt des te opmerkelijker.

Journalist Sohrab Ahmari schreef onlangs zelfs dat dit „de werkelijke Arabische lente” zou zijn. De Saudische kroonprins Mohammed bin Salman vormt de spil in de huidige veranderingsdrift in het koninkrijk en Ahmari vergeleek deze kroonprins daarom met Atatürk in Turkije.

Die had in de twintigste eeuw afgerekend met islamitische geestelijken om vervolgens een moderne republiek te stichten.

Alles wijst erop dat de nieuwe Saudische kroonprins oprecht is in zijn streven om het Saudische koninkrijk te moderniseren. Hij zal hierbij ongetwijfeld op veel weerstand stuiten bij conservatieve wahabitische geestelijken, van wie honderden de afgelopen periode al uit hun functie als imam werden ontheven.

De kroonprins kan echter rekenen op aanzienlijke steun onder Saudische jongeren. Dat bleek tijdens de recente golf van arrestaties, die ook elf prinsen trof. Saudische jongeren ergeren zich aan de corruptie en het nepotisme in hun vaderland.

Eerder werd de vergelijking gemaakt met Atatürk, die in 1924 het Osmaanse kalifaat had afgeschaft. Zijn modernisering ging echter te snel, waardoor hij het platteland van zich vervreemdde. Met als gevolg dat een aanzienlijk gedeelte van de huidige Turkse bevolking met heimwee terugdenkt aan hun vermeende glorieuze Osmaanse verleden.

De Saudische kroonprins doet er verstandig aan om dit Turkse voorbeeld in zijn achterhoofd te houden.