David Hakkenberg ervoer verbondstrouw bij Duitse doopvont
Een zoektocht bracht hem bij de doopvont van zijn betbetovergrootvader in Duitsland. David Hakkenberg (70) uit Apeldoorn werd bij het uitzoeken van zijn voorgeslacht sterk bepaald bij Gods verbond met zijn geslacht.
Als de 17-jarige David in 1965 de hbs heeft gehaald, gebruikt hij de lange zomervakantie om zijn familiegeschiedenis uit te zoeken. „In onze familie ging het gerucht dat we oorspronkelijk uit Duitsland kwamen. Niemand die het wist, ook mijn opa niet.”
Uit nieuwsgierigheid ging David naar het archief van zijn woonplaats Leiden, waar hij de Burgerlijke Stand, vanaf 1811, doorworstelde. „Dat ging moeizaam. Het enige materiaal, vooroorlogse fotokopieën, waren door chemische reacties slecht leesbaar.”
Vlot vervolgonderzoek
Het vervolgonderzoek in de doop-, trouw- en begraafregisters van de Nederduitse Gereformeerde Kerk ging vlot. „Mijn familie was altijd in Leiden gebleven en in de Pieterskerk, de Hooglandse of de Marekerk gedoopt, getrouwd of van daaruit begraven.”
Het speurwerk stokte bij 28 oktober 1758. Toen ging Johann Nicolaus Hackenberger –of Hachenberger?– in ondertrouw. „In de akte stond een Duitse plaatsnaam, iets als „Naurent, uit Nassau Ushingense.”” Intussen was Hakkenberg zelf getrouwd en had hij in 1972 een zoon gekregen. Op het geboortekaartje vermeldde hij de namen van de vaders Hakkenberg tot en met de tot Klaas (Claes) omgedoopte Johann Nicolaus.
Plaatsnaam
Hij zocht verder met als kernvraag: Welke plaatsnaam staat er in die akte? „Nassau-Usingen was toen niet erg bekend. Nu googel je even en je hebt het te pakken,” Hakkenberg tikt iets in op zijn laptop in zijn Apeldoornse appartement. „„Een graafschap binnen het Heilige Roomse Rijk”, meldt Wikipedia, inclusief vlag.”
Hakkenberg schreef brieven, onder andere naar het Bundesarchiv in Koblenz. „Door de grensverschuivingen van na de Tweede Wereldoorlog kon ”Naurent” in allerlei landen liggen: Tsjechië, Polen, Oost-Duitsland, zelfs in Rusland.”
Hulpverzoek
Het archief schreef begin 1973 terug. „Men vermoedde dat Klaas’ achternaam waarschijnlijk als ”Hachenberger” was opgeschreven. Dat betekende dat ik in West-Duitsland moest zoeken. Daar ligt het dorp Naurod.”
Hakkenberg stuurde ook een hulpverzoek naar de predikant van de evangelische kirche in Naurod. Die schreef na zestien dagen terug dat Johann Nicolaus Hachenberger op 27 maart 1731 in Naurod was geboren. Ook gaf hij informatie over diens vader, Johann Peter (1693-1762).
Betovergrootvader
Nog een briefje, naar de protestantse gemeente van het nabijgelegen Wiesbaden-Kloppenheim, leverde informatie op over Klaas’ opa, Johann Michael (geboren 1664), overgrootvader Peter (1623-1697), alsook van betovergrootvader Gottfried Hachenberger, die op 25 oktober 1625 in Naurod trouwde.
„In augustus van datzelfde jaar 1974 stond ik in de kerk van Naurod bij de doopvont waarbij mijn voorouders waren gedoopt”, vertelt Hakkenberg. „Een ontroerend moment was dat. De psalmregel „’t Verbond met Abraham, Zijn vrind, bevestigt Hij van kind tot kind”, kreeg een diepe inhoud. Waarom zijn wij wel gedoopt en zijn velen in de familielijn afgehaakt? De Heere heeft ons die 250 jaar niet in de steek gelaten. Later ben ik er nog eens geweest met mijn vader en een oom, alsook met een achterneef uit Canada, met wie ik via internet in contact was gekomen.”
Hakkenberg sprak ook met de burgemeester van Naurod. „Iedereen daar reageerde positief op de aandacht die we aan de dag legden. Verder kopieerde ik telefoonboeken waarin hele lijsten Hachenbergers stonden.”
Ontvolkt
De Apeldoorner verdiepte zich ook in de geschiedenis van Naurod. Hij ontdekte dat het dorp in de Dertigjarige Oorlog (1618-1648) geheel ontvolkt raakte. Naderhand keerden vier families terug, onder wie één broer en zus Hachenberger. „De familie groeide uit tot de notabelen van het dorp. Tot en met 1946 waren Hachenbergers er regelmatig burgemeester.”
Ondertussen tastte hij in het duister over het hoe en waarom van de emigratie van voorvader Johann Nicolaus. „Ging hij om te studeren naar Nederland? De helft van de Leidse studenten was destijds buitenlander. Of kwam hij gewoon om te werken en is hij door zijn huwelijk in Leiden blijven hangen? Hoe zou hij naar Nederland zijn gereisd? Had hij een postkoets genomen, of zakte hij met een boot de Rijn af?”
Hakkenberg zocht naar de oorsprong van de naam Hachenberger. „Die komt van het stadje Hachenburg in Rijnland-Palts, waar de stad naar de burcht is genoemd. De helling van de berg waarop de burcht staat, was met een doornenhaag begroeid. Dat maakte het de vijand moeilijk de burcht te bestormen.”
Ook probeerde hij zijn voorvaderen verder terug te zoeken via belastingregisters en onroerendgoedtransacties. „In de universiteitsbibliotheek van Darmstadt vond ik een boek uit 1860 met akten van grondverkopen in Hessen in de middeleeuwen. In zo’n akte bleek dat ene Fritzen Hachenberger in 1396 een aantal morgens (0,8 tot 1 hectare) land had aangekocht. Voor het origineel hoefde ik slechts naar de overkant van het plein lopen, naar het Hessische Landesarchiv. Daar trof ik het origineel uit 1396 aan, precies zoals het in 1860 was beschreven. Of Frits Hachenberger familie was, kon ik niet achterhalen. Wel leerde ik werkende weg oude handschriften lezen.”
Het uitzoeken van de familiegeschiedenis had nog meer gevolgen voor de geboortekaartjes en naamgeving in het gezin Hakkenberg. Bij de oudste dochter meldde hij de namen van de moeders Hakkenberg op het kaartje. De jongste zoon kreeg de namen van de vier toen bekende oudste voorvaders: Gottfried (de eerste), Johann (de derde), Peter (de tweede). Zijn roepnaam: Johann-Peter, precies zoals de vierde voorvader heette.
Nieuwe ontginning
Toen Hakkenberg in 2003 een eigen bedrijf oprichtte, vernoemde hij dat naar de stamplaats van zijn vaderen: Naurodium. „Naurod is afgeleid van Neue Rodung, wat nieuwe ontginning of ontwikkeling betekent. Dat levert leuke gesprekjes op over de oorsprong van mijn bedrijfsnaam.”
Het genealogisch onderzoek bleef lange tijd rusten. Hakkenberg bewaarde publicaties over een Nederlandse naamgenoot. Zoals in 1992 een interview in deze krant met Ger Hakkenberg, drager van de Militaire Willemsorde. „Zijn familie, de Indische tak, zocht na het lezen van een overlijdensadvertentie van een oom van me contact. We legden onze stambomen naast elkaar en kwamen uit bij dezelfde Duitse immigrant.”
Een achterneef vond later Gott-frieds vader nog in een Duits archief, de rond 1570 geboren Jost (Joost) Hachenberger.
De Apeldoorner krijgt regelmatig de vraag of ds. D. Hakkenberg (1929-1994) van de Gereformeerde Gemeenten familie van hem was. Hij was een neef van Davids vader, net als de in 2000 overleden hervormde predikant C. Hakkenberg.
Kledingmakerij
De familievorser ploos uit dat zijn voorvaderen lange tijd in de kledingmakerij werkten. „Gottfried was bij zijn huwelijk in 1625 kleermakersknecht. Tot begin 20e eeuw was een Hakkenberg togamaker op de Hoge Woerd in Leiden. Hij vervaardigde ambtskleding voor de plaatselijke hoogleraren en alle hervormde predikanten die in Leiden afstudeerden.”
Verder ontdekte hij een Amerikaanse lector en een Duitse wetenschapper Hakkenberg. Ook bleek de tak uit Dresden een familiewapen te bezitten. „De stamboom breder uitzoeken naar heden deed ik, op die paar uitzonderingen na, niet. Dat is enorm veel werk. Ook maakte ik nog geen begin met het digitaliseren van mijn stamboom. Daarvoor heb ik het nog te druk.”
Historie van David Hakkenberg
David Hakkenberg werd op 22 augustus 1947 in Leiden geboren. Op 28 oktober 1969 trouwde hij met Katri Verweerd. Ze kregen vier kinderen en twaalf kleinkinderen.
Hij maakte carrière bij Centraal Beheer in Apeldoorn en ict-bedrijven. In 2003 startte hij een eigen bedrijf. Hij was een van de oprichters van het softwarebedrijf Systemation, waarvan hij tot zijn pensionering in februari dit jaar directielid was. Daarnaast was hij de afgelopen twaalf jaar ouderling-kerkvoogd van de hersteld hervormde gemeente van Apeldoorn. Momenteel is hij bezig met de uitgave van de uitvaartpreken van het Nederlandse koningshuis. In 2009 startte hij het ”Initiatief Oranje-Nassau in Berlijn”, dat de herinnering aan de geschiedenis van het huis van Oranje in de Duitse hoofdstad levend wil houden.
serie Verre voorouders
Dit is het vierde en laatste deel in een serie over onderzoek naar familiegeschiedenis.
