Werk onbekende vervalser in Holocaust Museum
Ze vervalste honderden persoonsdocumenten voor joden tijdens de Tweede Wereldoorlog, maar ze wordt vrijwel niet genoemd in de Nederlandse geschiedenis. Conservator van het Nationaal Holocaust Museum (in oprichting), Annemiek Gringold, stuitte in 2014 op Alice Cohn, toen haar dochter Evelyne een expositie over haar organiseerde in Liechtenstein. De Duits-joodse graficus (1914-2000) verbleef tijdens de oorlog in ons land en slaagde erin het ogenschijnlijk perfecte persoonsbewijs te vervalsen.
Gringold verdiept zich al dertig jaar in de Holocaust, maar had nog nooit van Cohn gehoord totdat ze „door puur toeval” op de tentoonstelling werd gewezen. „Er zijn heel veel verhalen over het verzet en daarin komen altijd valse papieren, distributiezegels en persoonsbewijzen voor. We kennen enkele groepen die zich hiermee bezighielden, maar er zijn ook zoveel mensen niet bekend. Terwijl die papieren broodnodig waren en zoveel joden zijn gered dankzij Alice.”
Volgens Cohn’s dochter, Evelyne Bermann, liep haar moeder bepaald niet te koop met haar vervalsingswerk. „Ze praatte wel over de oorlog, maar niet over wat ze had gedaan. Ze zag het gewoon als haar opdracht, maar zag zichzelf niet als held.”
Vanaf maandag is het verhaal van Cohn te zien in het Amsterdamse museum in de dubbeltentoonstelling ‘Persoonsbewijzen & vervalsingen. Jacob Lentz I Alice Cohn’. De Nederlander Lentz was de man die als ambtenaar bij het ministerie van Binnenlandse Zaken het persoonsbewijs bedacht. Op een obsessieve manier ontwikkelde hij een technisch geavanceerde identiteitskaart, die moeilijk te vervalsen was, onder meer door het gebruik van een pasfoto en vingerafdruk. Lentz koppelde het persoonsbewijs bovendien aan een centraal register, waardoor de echtheid makkelijk was te controleren. De Duitse bezetter maakte hiervan gebruik bij het oppakken van joden, onderduikers en verzetsstrijders.
Beeldend kunstenaar Robert Glas legt bij de expositie via teruggevonden portretfoto’s van Lentz uit hoe hij die tot een belangrijk machtsmiddel maakte. Het museum laat ook een deel van het persoonlijk archief van Cohn zien waaronder proefdrukken, gereedschap en valse stempelafdrukken.