Pragmatist Rutte begint aan zijn derde kabinet
De langste formatie ooit was nodig om tot het derde kabinet van Mark Rutte te komen. Na eerst te hebben geregeerd over rechts met gedoogpartner PVV, ging hij daarna over links met de PvdA. Nu gaat hij een kabinet leiden met CDA, D66 en ChristenUnie. „Rechts met den Bijbel” is het al door de oppositie genoemd.
Het tekent de liberaal. Hij kan eigenlijk wel met iedereen overweg. Een visie is hem daarbij niet tot last. „Als visie een blauwdruk voor de toekomst betekent, dan verzet alles wat liberaal is in mij zich daartegen”, zei Rutte in 2013.
Die pragmatische kant had hij hard nodig hebben de komende kabinetsperiode. In een coalitie zijn conflicten en meningsverschillen nooit ver weg en zeker niet als er vier partijen bij betrokken zijn. Rutte staat erom bekend dat hij problemen snel in de kiem probeert te smoren. Hij hangt snel aan de telefoon.
Rutte houdt lang aan mensen vast. Minister Ivo Opstelten van Veiligheid en Justitie liet hij veel te lang zitten tijdens de Teeven-affaire. Hij erkende later dat hij eerder de regie had moeten grijpen. In het nieuwe kabinet moet hij het doen zonder mensen die hem jaren terzijde hebben gestaan zoals Edith Schippers.
De vijftigjarige alleenstaande historicus leidt de VVD al meer dan tien jaar. Daarvoor was de Hagenaar tien jaar personeelsmanager bij Unilever en staatssecretaris van Sociale Zaken en Onderwijs. Hij gold op het Binnenhof al direct als een grote belofte.
In 2006 kwam hij aan de macht na een verwoede strijd met partijgenoot Rita Verdonk. Vier jaar later vormde hij zijn eerste kabinet. Met het CDA en gedoogsteun van de PVV. Die moeizame constructie was geen lang leven beschoren. Het duurde maar achttien maanden.
De val van het Rutte I bleef niet aan hem kleven. Bij de verkiezingen in 2012 behaalde hij met 41 zetels de grootste overwinning uit de geschiedenis van de VVD. Met PvdA-leider Diederik Samsom wist hij vervolgens in 52 dagen een kabinet uit de grond te stampen. Crisis is geen tijd voor langdurige onderhandelingen, stelden beide partijleiders.
Het ontbreken van een meerderheid in de Eerste Kamer maakte het kabinet afhankelijk van D66, ChristenUnie en SGP om zijn plannen door de Senaat te loodsen. Er moest veel onderhandeld worden over begrotingen en hervormingen. Rutte was daarbij het oliemannetje.
Rutte gaat nu zijn derde kabinet leiden. Met een minieme meerderheid in de Tweede en Eerste Kamer zal er veel van zijn stuurmanskunst worden gevraagd. Een andere vraag die zal opduiken, is wat hij in de toekomst gaat doen. Wordt dit zijn laatste kabinet?
