De wind fluit tussen de grafstenen door. Takjes en bladeren dwarrelen naar beneden. Uit de rozenkransen waaien blaadjes als confetti over de dodenakker heen. De bezoekers op de Airborne- begraafplaats in Oosterbeek kijken naar de grond en zijn stil. Een minuut lang. „Ter nagedachtenis aan iedereen die destijds zijn leven heeft gegeven voor onze vrijheid”, aldus ds. Brutus Green van de Church of England.

Beroemde foto

Zondag is het 73 jaar geleden dat de 26-jarige William Loney met zijn bataljon de Rijnbrug in Arnhem moest bezetten. Die bezetting was onderdeel van operatie Market Garden. Bij die missie probeerden geallieerden meerdere bruggen over de Nederlandse rivieren in te nemen, om zo de Duitse bezetting in het noorden en westen van Nederland te stoppen. De poging mislukte.

Tijdens het gevecht sloop parachutist Loney samen met twee andere soldaten als verkenner door de Utrechtsestraat en werd hij ter hoogte van huisnummer 65 doodgeschoten. Een foto van de gesneuvelde mannen is beroemd geworden. Bekend was dat William Loney op de foto stond, maar niet waar hij begraven lag.

Psalm 23

Dat Loney uit een gelovig gezin kwam is duidelijk te merken tijdens de bijeenkomst. „De Heer is mijn Herder, mij zal niets ontbreken”, klinkt de stem van ds. Green. Psalm 23 klinkt door de luidsprekers, die met blauwe vuilniszakken zijn beschermd tegen de regen. Enkele gebeden en een gedeelte uit Jesaja 40 volgen. Samen met zo’n honderd Britse militairen is de voorganger naar Oosterbeek gekomen voor deze herdenkingsdienst.

Van de ruim 1750 graven op de begraafplaats in Oosterbeek is zo’n 7 procent naamloos. Hoe kan dat? Kapitein Geert Jonker van de Bergings- en Identificatiedienst van de Koninklijke Landmacht (BIDKL), die onderzoek doet naar deze naamlozen, legt uit: „Omgekomen soldaten zijn tijdens de oorlog op verschillende plaatsen begraven. Loney lag op een reguliere begraafplaats in Arnhem, anderen lagen elders. Soms zelfs in veldgraven, bijvoorbeeld op de hei. Die werden na een gevecht ter plekke begraven. Na de oorlog zijn alle gesneuvelde geallieerde soldaten naar deze begraafplaats in Oosterbeek gebracht. Bij die verplaatsing zijn de gegevens kwijtgeraakt.”

Trouwring

Dat er verder geen papieren van deze geallieerden waren, heeft een tactische reden. „Market Garden mislukte en eiste de levens van veel soldaten. Kameraden wilden hun gegevens uit handen van de Duitsers houden. Daarom begroeven ze de papieren in de wijde omtrek van Oosterbeek. De meeste van die documenten zijn na de oorlog weer gevonden, maar een deel raakte kwijt.”

Doordat de BIDKL in de loop der jaren toch her en der gegevens opduikelde, kon er onderzoek gedaan worden naar de naamloze soldaten. „In die papieren staat informatie over bijvoorbeeld het gebit van de soldaat, of hij een trouwring had, en een hoop labels en codes. Wij vergelijken die informatie met wat er bij de begraafplaats bekend is. Die heeft bijvoorbeeld de tekst genoteerd die in de trouwring staat, lichaamsafmetingen opgenomen of de labels overgeschreven.”

Wascode

Dankzij een wascode kon Jonker met zijn team de identiteit van Loney achterhalen. „Iedere soldaat moest in zijn kleding de laatste vier cijfers van zijn persoonlijke legernummer zetten, zodat ze in de wasserette wisten welke kleding bij wie hoorde. De wascode van de soldaat in het zevende graf van links, in rij 20b, kwam overeen met de laatste vier cijfers van het legernummer van Loney. Zijn opvallende rode haar maakte aan alle twijfel een einde.”

De ceremonie is bijna ten einde als de zon tussen de buien door tevoorschijn komt. „Onze Vader Die in de hemelen zijt”, heft ds. Green het slotgebed aan. Na de dienst loopt iedereen achter de predikant aan naar de nieuwe zerk die nu op het graf van Loney staat. Schoolkinderen leggen witte rozen bij het graf. ”Known unto God” (bekend bij God) is na 73 jaar veranderd in ”W. Loney”.

Avontuurlijke Loney wilde bij de luchtmacht

William Loney werd op 25 juli 1918 geboren in Dewsbury in het noorden van Engeland. Hij werkte bij een wolfabrikant, tot hij opgeroepen werd voor de militaire dienstplicht. Na zijn basistraining werd hij opgeleid tot kanonnier, later tot seiner. In 1942 solliciteerde Loney als vrijwilliger voor het nieuw op te richten Army Air Corps, de luchtmacht. Mogelijk omdat hij meer actie zocht. Hij werd parachutist. Bij de Slag om Arnhem werd hij ingezet en overleed hij.

Zijn naam was tot 2005 onbekend. Toen ontdekte de Bergings- en Identificatiedienst van de Koninklijke Landmacht dankzij onder andere een geel parachutekoord en een wascode dat William Loney bij het bewuste naamloze graf hoorde. Het rapport werd daarna in Engeland onderzocht en als kloppend beschouwd. Het duurde nog jaren voordat alle formaliteiten en de herdenkingsdienst geregeld waren. Op de Airbornebegraafplaats in Oosterbeek liggen nog 244 soldaten zonder naam.