Gaan leerkrachtensalarissen op de valreep voor een mini-kabinetscrisis zorgen?
Dat formaties vaak in de zomer plaatvinden, heeft een ingewikkeld gevolg. De zomer is immers de tijd waarin het kabinet werkt aan de begroting voor volgend jaar, een begroting die het steevast de derde dinsdag in september uitbrengt. Regel is dat een demissionair kabinet z’n laatste begroting zo beleidsarm maakt dat er geen fricties ontstaan met plannen van formerende partijen.
Iets dergelijks dreigt nu toch te gebeuren. PvdA-leider Asscher eiste immers eind juni op hoge toon dat er in de Miljoenennota flink wat geld moet worden uitgetrokken voor het verhogen van de salarissen van leerkrachten op basissscholen. Daarbij liet hij merken dat, als het demissionaire kabinet die stap niet zet, de PvdA mogelijk uit het kabinet stapt.
Gevolg: de bij de formatie betrokken partijen in de hoogste boom. Welke prioriteit hogere salarissen in het basisonderwijs straks krijgen, willen zíj bepalen, en niet de al bijna uitgeregeerde sociaaldemocraten. Vooral de VVD, de partij die én in het kabinet én aan de formatietafel zit, was upset. Zó deed je dat toch niet in de politiek? Als Asscher dit zo graag wilde, waarom regelde hij dat dan niet eerder?
VVD-fractievoorzitter Zijlstra deed er donderdag in De Telegraaf nog een schepje bovenop door Asscher te verwijten „de bloemen bij een ander te willen wegjatten.” Op zich is de VVD best bereid, aldus Zijlstra, de lerarensalarissen een beetje op te plussen, maar zijn partij vindt het dan netjes dit te doen met CDA, D66 en CU. Desnoods na Prinsjesdag, via latere aanpassingen van de begroting.
De grote vraag is waar dit geruzie de komende tijd toe leidt. Houdt iedereen zijn been stijf, en stapt de PvdA ter elfder ure uit het (demissionaire) kabinet? Grote gevolgen voor het land zou zo’n mini-crisis niet hebben. De VVD-ministers regeren dan gewoon door in een zogeheten rompkabinet, Rutte III geheten; tot de nieuwe ministersploeg aantreedt.
Maar de vraag is of men het zover laat komen. PvdA-Kamerlid Nijboer poogde donderdag de kloof al te dichten door op te merken dat Zijlstra blijkbaar wel erkent dat verhogen van de leerkrachtensalarissen gewenst is. „Nou, als we dat met elkaar eens zijn, dan moet het toch snel geregeld kunnen worden?”
Maar de belangrijkste speler in dit veld is VVD-leider Rutte. Vindt hij het prettig als het kabinet waarin hij zozeer investeerde vlak voor de eindstreep nog een kras oploopt? Ongetwijfeld niet.
Daarom hoeft het niet te verrassen als hij de komende weken –de begroting moet eind deze maand bij de Raad van State liggen– toch nog een voor allen acceptabel compromis uit de hoge hoed tovert. Je bent politiek evenwichtskunstenaar of je bent het niet.
