De nieuwe, 52-jarige Fiat-baas groeide op in Canada en was tot dusverre de baas van het Zwitserse Societé Générale de Surveillance (SGS), ’s werelds grootste onderneming op het gebied van certificering en inspectie van bedrijven. SGS wordt gecontroleerd door de Fiat Groep.

Met de benoeming van Marchionne komt voorlopig een einde aan een paar roerige dagen in Turijn, waar het hoofdkantoor van Fiat is gevestigd. Afgelopen vrijdag stierf Umberto Agnelli, voorzitter van de raad van bestuur en kleinzoon van de man die in 1899 Fiat oprichtte. Een dag later werd Luca Cordero di Montezemolo benoemd als diens opvolger. Voor Morchio was dat een sein om af te treden. Volgens een reconstructie die het kwaliteitsdagblad La Repubblica gisteren maakte, had Morchio geaasd op de hoogste plek bij Fiat. Hij zou van Umberto Agnelli hebben geëist het roer in handen te krijgen en het recht op een aandelenparticipatie in de familieholding te ontvangen. Umberto en andere leden van de hechte familie Agnelli weigerden toe te geven aan die „chantage”, zoals La Repubblica dat noemde. Morchio voelde zich sterk staan omdat hij in anderhalf jaar tijd de crisis bij Fiat had bezworen. Fiat kwam in 2002 in zwaar weer door grote verliezen en dalend marktaandeel van de autodivisie, die ongeveer 60 procent uitmaakt van de Fiat Groep. Onder het bewind van Morchio werd een aantal succesvolle modellen gelanceerd in de markt van kleine auto’s. De autoverkoop ging weer omhoog, met een half procent in Europa en een paar procenten in de belangrijke thuismarkt Italië. Het verlies daalde sterk, van 4,3 miljard euro in 2002 tot 1,9 miljard vorig jaar. Over het eerste kwartaal van dit jaar stond Fiat nog maar voor 158 miljoen in de rode cijfers. Bovendien had Morchio het vertrouwen van de beurs, die negatief reageerde bij diens ontslag afgelopen zondag.

Hoe dan ook zijn beursanalisten voorlopig tevreden over de nieuwe benoemingen. Cordero di Montezemolo is de lieveling van het Italiaanse bedrijfsleven. Hij is sinds jaar en dag een vertrouweling van de familie Agnelli en werkt al dertig jaar bijna onafgebroken bij de Fiat Groep. Hij was zeer succesvol als president van Ferrari, een luxe automerk.

Dat hij door het establishment zeer wordt gewaardeerd bleek een etmaal voor het overlijden van Umbero Agnelli. Op 27 mei werd de 59-jarige Cordero di Montezemolo vrijwel unaniem gekozen tot voorzitter van de Italiaanse vereniging van werkgevers. Hij wordt geprezen om zijn onafhankelijkheid (hij weigerde een ministerpost in de regering-Berlusconi) en ethiek (hij hamert op transparantie in het bedrijfsleven). Volgens het Britse weekblad The Economist gaat Cordero di Montezemolo het economisch kwakkelende Italië weer terug op de kaart zetten.

Behalve de Agnelli-getrouwe Cordero di Montezemolo nemen ook twee telgen van de vierde generatie van de Agnelli-dynastie hun plek in de tienkoppige raad van bestuur in: John Elkann en Andrea Agnelli, beiden 28 jaar oud. Daarmee heeft de familie Agnelli het stuur van de Fiat Groep weer stevig in handen, zeker nu de coup van Morchio is mislukt. „Het is niet voorbij met de Agnelli’s”, zei Maria Sole, een zus van Umberto Agnelli, tegen La Repubblica. „Umberto was niet de laatste.”

De problemen van Fiat, met 80.000 werknemers de grootste werkgever van Italië, zijn daarmee niet ten einde. De toestand blijft precair. Financieel gezien wordt 2005 het jaar van de waarheid. Dan loopt een lening van 3 miljard af die de onderneming in 2002 aanging met een groep van Italiaanse banken. Ook vervallen dan obligaties ter waarde van 1,9 miljard. Een jaar later is Fiat verplicht 2,3 miljard uit te keren aan obligatiehouders. Daar staat tegenover dat Fiat op dit moment liquide middelen heeft ter waarde van 5,6 miljard euro.

Ook moet een oplossing worden gevonden voor de putoptie die Fiat Auto en General Motors (GM) in 2000 aangingen, waarbij Fiat het recht heeft om dit jaar de autodivisie aan de Amerikaanse autofabrikant van de hand te doen. GM heeft al verklaard zich wegens de crisis bij Fiat zich niet meer verplicht te voelen dat contract te respecteren. Behalve Fiat Auto (Fiat, Lancia, Alfa Romeo) omvat de Fiat Groep onder meer de goeddraaiende ondernemingen CNH (tractoren), Iveco (vrachtwagens) en Ferrari.