De Europese koepel van raden voor de rechtspraak (ENCJ) heeft maandag een verklaring uitgebracht over de „zeer ernstige situatie” die is ontstaan. Het eerste wetsvoorstel maakt de weg vrij voor politieke benoemingen van de leden van de Poolse Raad voor de rechtspraak. Het tweede wetsvoorstel regelt dat de minister van Justitie presidenten van rechtbanken mag vervangen.

In het derde wetsvoorstel staat dat de leden van het Hooggerechtshof in Polen, het hoogste rechtsorgaan in dat land, uit hun functie worden gezet tenzij de justitieminister hen heeft benoemd. De Nederlandse raad voor de rechtspraak trok eerder dit jaar al bij het kabinet en parlement aan de bel vanwege grote zorgen over de ontwikkelingen in Polen.

Ook in Polen protesteren burgers tegen de gerechtelijke hervormingen van de regeringspartij Recht en Rechtvaardigheid (PiS).

De Europese Commissie is ook erg bezorgd over de jongste ontwikkelingen. Vicevoorzitter Frans Timmermans voert al langer dan een jaar een dialoog over de rechtsstaat met de nationalistische regering in Warschau, maar die heeft vooralsnog weinig opgeleverd. Een grote meerderheid van de EU-lidstaten steunt hem in zijn pogingen Polen weer op het Europese pad te krijgen. Timmermans praat zijn medecommissarissen woensdag in Brussel tijdens de wekelijkse commissievergadering bij over de stand van zaken.

De Poolse regering ziet de „bemoeienis” uit Brussel als een inmenging in interne zaken en verwerpt de kritiek. Mensenrechtenorganisaties en een deel van het Europees Parlement bepleiten dat Polen zijn stemrecht in de Europese Raad wordt ontnomen.