En inderdaad, hij is een man uit een vorige generatie. Maar wat is erop tegen om in een tijd waarin elk historisch besef kwijnt, iemand aan te trekken die ervoor waakt dat we niet opnieuw in valkuilen stappen waarin we vijftig jaar geleden ook al vielen?

In elk geval heeft Tjeenk Willink anno 2017 weer iets gepresteerd. Door het werk van informateur Schippers grondig over te doen, bracht hij plots weer richting in het vastgelopen formatieproces. Stel dat we het mogen beleven dat er begin september een frisse, nieuwe ministersploeg op het bordes staat, dan hebben we dat mede aan hem te danken.

Daarnaast deed de PvdA’er nog drie dingen die het waard zijn te onthouden. De eerste is dat hij in zijn meedenkende rol als informateur nadrukkelijk aandacht vroeg voor de grote vraagstukken van onze tijd, vraagstukken die bij lange na niet in één kabinetsperiode zijn op te lossen. Te denken valt aan milieu en klimaat, tegenstellingen tussen bevolkingsgroepen en de toekomst van Europese samenwerking (inclusief het migratievraagstuk).

De boodschap van Tjeenk: Politiek, probeer op deze terreinen een consistent beleid op te zetten dat niet door een volgende coalitie alweer getorpedeerd gaat worden. Kijk verder dan je neus lang is. En probeer te voorkomen dat je door het in elkaar knutselen van een slim, op kortetermijncompromissen gebaseerd akkoord, de boot van de toekomst mist. Focus je op echte problemen en niet op partijpolitieke stokpaardjes.

Een tweede opmerkelijke actie van Tjeenk was dat hij, nadat duidelijk was geworden dat VVD, CDA, D66 en CU met elkaar de onderhandelingen zouden starten, toch nog even alle andere partijen bij zich riep. Een nieuwigheidje in de parlementaire geschiedenis! De informateur wilde van de toekomstige oppositiepartijen horen wat zij inhoudelijk van belang achtten voor het beleid van de komende jaren.

Ook dat signaal van de politieke mastodont is helder: Nederland is verdeeld, de politiek is versplinterd, en als we de komende jaren „de boel een beetje bij elkaar willen houden” (Den Uyl), dan zullen we verbinding moeten zoeken en niet polarisatie. Zeker bij een krappe meerderheid van 76 zetels heeft een coalitie de oppositie regelmatig nodig, zo analyseerde de 75-jarige staatsrechtgeleerde de huidige politieke constellatie.

De derde opmerkelijke en voor Tjeenk typerende actie was dat hij bij zijn eindverslag een eigen beschouwing voegde. Ook die bevat een les voor coalitie en oppositie. Van zijn complexe betoog is dit zo ongeveer de kern: de oude rot waarschuwt de ‘jonge’ garde van politici om het overheidsapparaat niet te overbelasten. Want is er op dit terrein niet van een vreemd, zelfdestructief mechanisme sprake? We leggen de overheid enorme beleidstaken op –en bovendien telkens weer nieuwe–, die het functioneren van de ambtenarij flink ontregelen. Vaak betreft het maatregelen die weliswaar in één regeerperiode opgestart worden, maar daarna nog jarenlang hun tol eisen.

Daarbij komt dat we juist in het achterliggende decennium enorm bezuinigden op diezelfde overheid, zodat chaos op de loer ligt en de dienstverlening aan burgers onder druk staat. Dat voedt wantrouwen en onvrede en versterkt politieke instabiliteit.

Daarmee hebben we de derde les van Tjeenk te pakken: Politiek, houd je alsjeblieft een beetje in als het gaat om het in gang zetten van nieuw beleid.

Sinds vrijdag is de Kamer met zomerreces. De onderhandelaars ploeteren door. Hun hoofd loopt over van de informatie. In deze situatie zou het grote winst zijn als ze in elk geval deze drie lessen van de vorige informateur ter harte zouden nemen.