Uitspraak over Srebrenica helpt niemand echt verder
De Nederlandse staat is voor 30 procent aansprakelijk voor de dood van 350 Bosnische moslims die in juli 1995 zijn afgevoerd uit de enclave Srebrenica. Dat gebeurde tijdens de oorlog in het vroegere Joegoslavië. Volgens het gerechtshof van Den Haag werkten militairen van Dutchbat onrechtmatig mee aan de evacuatie van deze mannen, die vervolgens vermoord werden door Bosnische Serviërs. Nederland moet daarom voor een deel de schade vergoeden die de nabestaanden door deze moord hebben geleden.
De uitspraak van de Haagse rechter is een tik op de vingers van de Nederlandse staat. Wel een wat wonderlijke tik omdat de rechter oordeelt dat Dutchbat, dat handelde onder verantwoordelijkheid van de Nederlandse staat, niet alle schuld heeft aan het drama in Srebrenica. Na allerlei afwegingen komt de rechter met de uitspraak dat de moslimmannen, ook wanneer ze in het kamp waren gebleven, zo’n 30 procent kans hadden gehad om te overleven. En dus zegt de rechter dat de Nederlandse staat voor 30 procent schuldig is aan hun dood.
De uitspraak in deze langslepende zaak is hiermee eigenlijk voor niemand bevredigend. De staat krijgt voor een deel de schuld, maar de nabestaanden voelen zich daardoor op geen enkele manier recht gedaan. Want wie is er schuldig aan die andere 70 procent? De Verenigde Naties misschien?
Er wordt wel gezegd dat de rechter een soort salomonsoordeel heeft geveld. Noch de ene noch de andere partij wordt immers helemaal in het gelijk gesteld. Wat dat betreft geeft deze uitspraak ook goed aan hoe complex de kwestie is. Tegelijk is het te begrijpen dat nabestaanden zich door die 30 procent schuld die de staat nu krijgt ook niet gehoord en begrepen voelen.
Dutchbatters die destijds aanwezig waren in Srebrenica zijn inmiddels uitgeput door alle processen. Begrijpelijk. Ook al gaat deze uitspraak eigenlijk niet over hen. Een deel van de schuld wordt door de rechter naar de Nederlandse staat geschoven. Die is verantwoordelijk, niet individuele militairen. Tegelijk voelen die individuele militairen zich ook door deze uitspraak niet zo vrijgepleit als ze volgens hen eigenlijk zouden moeten worden.
Al met al heeft de uitspraak van het Haagse gerecht er niet toe geleid dat betrokkenen bij dit drama de zaak echt kunnen afsluiten. Alle partijen blijven met een onbevredigend gevoel achter.
Het is te vrezen dat geen enkele rechter dit gevoel zal kunnen wegnemen. Dat geldt natuurlijk vooral voor de nabestaanden van de vermoorde mannen. Geen uitspraak of schadevergoeding zal hun dood ooit ongedaan kunnen maken.
Het geldt in mindere mate ook voor de betrokken militairen. Ook al heb je geen schuld, daardoor kan er nog wel schuldgevoel zijn. En dat is niet weg na een rechterlijke uitspraak.
Een salomonsoordeel kun je de rechterlijke uitspraak ook moeilijk noemen. Door zo’n uitspraak zou namelijk de werkelijke schuldige aangewezen zijn. Nogal wat betrokkenen wijzen voor die schuldige richting de Verenigde Naties. Maar die stonden hier niet terecht.
