Een ruime vrijstaande woning in een nieuwbouwwijk in Kruiningen. In de woonkamer, waar een piano en een gitaar in het oog springen, nemen Jacobine (19) en Annemarieke (17) plaats op de bank. Ook begeleider en coördinator Evelien Herweijer schuift aan.

Jacobine en Annemarieke horen bij de bewoners van het eerste uur in het huis van Kristal, dat een jaren geleden de deuren opende (zie ook ”In leefgroep werken aan zelfvertrouwen en sociale vaardigheden”). Zonder al te veel op details in te gaan, vertelt Jacobine dat ze eerder gesprekken had bij hulpinstelling De Vluchtheuvel. „Daar wilde ik mee stoppen, want het leverde niet veel op. De hulpverlener vroeg of Kristal iets voor me was. In goed overleg met m’n ouders besloot ik het drie maanden te proberen. Dat beviel goed en daarom ben ik gebleven.”

Annemarieke, die eerder in een pleeggezin woonde, hoorde van de coördinator van het ondersteuningsteam op school van de leefgroep bij Kristal. Ze is blij dat ze hier terechtkon. „Je zit hier met meiden van ongeveer dezelfde leeftijd die allemaal vergelijkbare problemen hebben. Daardoor merk je dat je niet de enige bent.”

Irritaties

Overdag hebben de vijf bewoners hun eigen bezigheden. Annemarieke loopt als tweedejaarsstudent verzorgende-ig stage in een zorgcentrum. Jacobine volgde de opleiding helpende zorg en welzijn af, maar overweegt nu een economische of logistieke studie te gaan volgen. Ze werkte een poosje als schoonmaker en gaat momenteel enkele keren per week naar een arbeidstrainingscentrum. „Daar leer ik bijvoorbeeld hoe ik kan omgaan met irritaties op het werk.”

Bij Kristal hebben de bewoners eens in de drie weken een groepsgesprek met de coördinator. Daarnaast spreken alle meiden geregeld hun persoonlijk begeleider (pb’er). Annemarieke: „Tussen halfvijf ’s middags en halfnegen ’s ochtends is er hier altijd iemand aanwezig. Als iets niets zo lekker loopt, kun je altijd naar een begeleider of vrijwilliger toe gaan.”

Elke bewoner werkt aan persoonlijke doelen. Annemarieke: „Toen ik hier kwam, heb ik samen met mijn pb’er een lijstje opgesteld. Ik wil bijvoorbeeld leren omgaan met financiën, zodat ik die zelf kan regelen als ik achttien word.”

Evelien Herweijer knikt: „Het is belangrijk een goed overzicht te hebben. Je moet straks zelf je zorgverzekering en andere zaken betalen. En blijft er dan bijvoorbeeld nog genoeg over om je rijbewijs te kunnen halen en een auto te kopen?”

Standvastigheid

Jacobine wilde werken aan zelfvertrouwen en standvastigheid. „Ik had geen gevoel van eigenwaarde. Iedereen kon alles tegen me zeggen. Door gesprekken met m’n begeleider leer ik m’n grenzen aan te geven. Dat is bijvoorbeeld op het werk belangrijk.”

Annemarieke herkent dat. „Toen ik hier kwam, was ik niet erg mondig. Nu maak ik makkelijker een praatje met een collega. Dat is een grote verandering voor mij.”

Jacobine: „Ik was onzeker in contacten en durfde niet goed iets aan mensen te vragen. Dan dacht ik: Wat zullen ze wel niet van me denken? Nu heb ik daar minder moeite mee. Ook heb ik geleerd frustraties niet op te kroppen. Als je dat wel doet, komen ze er op den duur op een verkeerde manier uit.”

Ook praktische zaken zoals boodschappen doen en koken krijgen de aandacht. Eén keer per week doen de meiden samen met een begeleider de grote boodschappen bij de supermarkt. Bij toerbeurt helpen ze mee met het bereiden van de warme maaltijd. Een deel van de groenten komt uit de moestuin die ze op eigen initiatief zijn begonnen.

Lijntje met thuis

De meiden hebben geregeld contact met hun ouders en komen bijvoorbeeld in de weekenden of op andere momenten thuis. De persoonlijk begeleider houdt eveneens contact met hen. Herweijer: „Het eigen netwerk van de meiden is belangrijk. We knippen het lijntje met thuis niet door, maar proberen geregeld een gesprek te hebben.”

Behalve de pb’ers zijn er regelmatig vrijwilligers aanwezig, bijvoorbeeld op zaterdag en zondag. Jacobine: „Soms gaan we met hen naar de dijk of een klimbos. Een van de vrijwilligers neemt de eigen kinderen weleens mee. Heel gezellig.” Annemarieke: „Een ander komt op zondag altijd met taart voor bij de koffie.”

Herweijer: „Op dinsdagmiddag zit een vrijwilliger vaak te haken in de woonkamer. Als de meiden binnenkomen, kunnen ze met haar kletsen en wat drinken. Zo creëren we een huiselijke sfeer. Vrijwilligers kunnen ook huiswerk of vragen voor catechisatie overhoren. Zij hebben daar meer tijd voor dan de begeleiders.”

Toen er een nieuwe pb’er moest worden aangenomen, hadden twee bewoners een gesprek met enkele sollicitanten. Herweijer: „Dat was heel fijn. De jongeren kijken anders tegen hen aan dan wij. Ze mochten het gesprek zelf invullen en hadden enkele casussen bedacht die ze de sollicitanten voorlegden.” Annemarieke: „We hebben uiteindelijk samen met de coördinatoren een keus gemaakt. Dat ging heel goed.”

Facebook

Zaken die ze op dit moment lastig vinden, kunnen de meiden niet bedenken. Jacobine: „De sfeer is goed. Het is net alsof we als een groep vriendinnen bij elkaar wonen. En je kunt hier altijd de hulp krijgen die je nodig hebt.”

Bewoners kunnen in principe maximaal twee jaar in het huis blijven. Heel concrete gedachten over een toekomstige woonplek hebben ze nog niet. „Ik wil in ieder geval op mezelf gaan wonen. Straks ben in twintig. Dan ga ik niet meer terug naar m’n ouders. Maar voorlopig zit ik hier nog goed”, zegt Jacobine.

Ook Annemarieke verwacht de komende maanden nog in de leefgroep te blijven. Ze hoopt dat Kristal in die tijd meer aan de weg gaat timmeren. „Met de Facebookpagina is al een tijd niets gedaan. Als je die bekijkt, zie je niet dat het hier een levendige boel is. Het zou goed zijn daar meer mee te doen, zodat mensen die de pagina bekijken het zo leuk vinden dat ze bijna jaloers op ons worden omdat wij hier wonen.”

>>stichtingkristal.nl

In leefgroep werken aan zelfvertrouwen en sociale vaardigheden

Jongeren met psychosociale problemen een leefgroep bieden waarin ze aan hun ontwikkeling kunnen werken. Met dat doel werd vorig jaar de Zeeuwse stichting Kristal opgericht. De bestuursleden behoren tot reformatorische kerken, die het initiatief voor een groot deel financieren. In juni vorig jaar opende de organisatie in Kruiningen een huis dat plaatsbiedt aan zes meiden tussen de 16 en de 23 jaar.

Evelien Herweijer is parttime coördinator van de stichting. Daarnaast werkt ze als trajectbegeleider op het Hoornbeeck College. De meiden in de leefgroep hebben volgens haar een steun in de rug nodig bij onder meer het werken aan zelfvertrouwen en sociale vaardigheden of het omgaan met gevoelens zoals angst en onzekerheid, zonder dat er sprake is van een psychiatrische diagnose. Ook praktische zaken zoals het omgaan met financiën en het maken van een goede dag- of weekplanning krijgen aandacht.

Overdag gaan de jongeren in principe naar school of werk. Bij Kristal hebben ze elk een professionele persoonlijk begeleider. Ook zijn er veertien vrijwilligers actief. Onder hen zijn gastvrouwen die onder meer beschikbaar zijn voor een praatje met de meiden en enkele slaapdiensten voor hun rekening nemen, maar ook een tuin- en klusjesman en iemand die de grote boodschappen doet met de bewoners. Vanuit ggz-instelling Eleos is Jan Walhout als ambulant woonbegeleider bij Kristal werkzaam.

Het wonen in een leefgroep heeft een duidelijke meerwaarde, merkt Herweijer. „Het samen leven biedt bovendien allerlei leermomenten op sociaal vlak. Als begeleider zie je hoe jongeren omgaan met irritaties of hoe ze reageren als iemand over hun grens heen gaat. Dat komt in de gesprekken terug. Ook gaat het over vragen zoals: Wie ben ik, wat zijn mijn kwaliteiten, hoe zit ik in m’n vel en hoe vind ik de goede balans tussen inspanning en ontspanning?”

Belangrijk voor de oprichters was het bieden van een leefomgeving die aansluit bij de reformatorische achtergrond van de jongeren. Zo hebben Bijbellezen en gebed een plek rond de maaltijden en is er wekelijks een gezamenlijke Bijbelstudie. De bewoners die in het weekend aanwezig zijn, kunnen in de regio de kerkelijke gemeente waarvan ze (doop)lid zijn bezoeken. In de praktijk gaan ze vaak samen naar de nabijgelegen gereformeerde gemeente.

Vier bewoners verblijven inmiddels een jaar bij Kirstal, de vijfde korter. De maximumverblijfsduur is twee jaar. „De bewoners zijn gegroeid in hun ontwikkeling. Er is nog niemand doorgestroomd. Dat gaat op termijn wel gebeuren. Sommigen gaan misschien terug naar hun ouders, anderen zullen een eigen woonplek zoeken. We bereiden hen dan voor op zelfstandig wonen.”

Dat Kristal alleen opvang biedt voor meiden, wil niet zeggen dat er geen behoefte is aan een leefgroep voor jongens. Herweijer: „Daar is ook vraag naar. Tot nu toe verwijzen we mensen dan door naar andere instanties. Of we in de toekomt zelf iets voor hen willen bieden, is nog niet aan de orde geweest.”