Maarten Kortleven, afdelingsleider havo bovenbouw van het Driestar College in Gouda, moest 5 van zijn 170 leerlingen (laten) bellen met de mededeling dat ze definitief zijn gezakt. Hoe hij dat aanpakt? „Meestal gelijk to the point. Bijvoorbeeld: „Joh, ik heb een hele vervelende mededeling voor je. Je bent gezakt.””

Volgens Ad Brand, teamleider havo op de Pieter Zandt scholengemeenschap in Kampen, hangt de insteek van het gesprek af van de leerling aan de lijn. „Je zoekt naar de juiste toon per persoon. Als je iemand dat jaar vaak hebt moeten waarschuwen, ga je geen softe benadering hanteren.”

Vaak blijft het na de mededeling even „apathisch” stil aan de andere kant van de lijn, vertelt Kortleven. „Voor die leerlingen staat het leven op zo’n moment echt even stil, ook al weten ze misschien van tevoren dat ze voor 99 procent zeker zouden zakken. Ze hopen vaak nog op die éne procent. Vaak zeggen ze dat ze het wel voelden aankomen. Niet alleen voor leerlingen is het heel wat, maar ook voor ouders.”

Beroerd

Het brengen van het slechte nieuws aan de leerlingen vindt Kortleven een heel lastige taak. „Het was woensdag een vermoeiende dag die bij mij een dubbel gevoel naliet. We hebben als havo voor het eerst in jaren een slagingspercentage boven de 90 procent. Dat is positief. Maar bij gezakten gaat het helemaal niet over percentages, maar over mensen. De emoties die daarbij kunnen spelen, zijn niet in percentages uit te drukken.”

Brand heeft minder moeite met het voeren van de gesprekken met gezakten. „Ik zie het niet als iets lastigs. Je bent geen arts die moet gaan vertellen dat iemand ongeneeslijk ziek is. Nee, de leerlingen zien het vaak allang aankomen.”

Onderdompelen

Leerlingen van de Pieter Zandt krijgen al aan de telefoon te horen wat ze het beste kunnen doen. Brand: „Als er herkanst kan worden, vragen we om direct contact te zoeken met de vakdocenten. Er kan veel gebeuren wanneer je je een paar dagen helemaal onderdompelt in een vak. Het verbaast me elke keer weer hoeveel scholieren dankzij herkansingen alsnog slagen.”

Leerlingen van het Driestar College worden tijdens het telefoontje uitgenodigd om nog op de dag van de uitslagen met hun ouders naar school te komen. Kortleven: „We gaan met ze in gesprek. Over wat er mis ging en wat de mogelijkheden zijn die overblijven. Als ze minder dan drie onvoldoendes hebben, kunnen ze naar het volwassenenonderwijs, de vavo. Daar hoeven ze alleen de vakken over te doen waarop ze gezakt zijn.”

Meters maken

Veel scholieren die zakken denken volgens Brand veel te simpel over de examens. „Dan heb ik het wel over de jongens. Sowieso zakken er meer jongens dan meisjes. Ze missen de concentratie en focus en zijn onvoldoende betrokken bij de lessen. Ze maken te weinig meters. Als je de marathon wilt lopen, moet je ook voorbereidingen treffen, meters maken. Hetzelfde geldt voor examens. Meisjes die zakken, komen vaak tekort qua niveau.”

Een groeiend aantal slechte examenresultaten komt door een problematische thuissituatie, signaleert Kortleven. „Ik merk dat er steeds vaker echtscheidingen, ook vechtscheidingen, in het spel zijn. Dat springt er voor mij echt uit. Als vader en moeder als kemphanen tegenover elkaar staan, heeft dat veel impact op de kinderen. Het kind is de dupe en kan psychische problemen krijgen, wat weer gevolgen heeft voor de schoolresultaten.”

Brand herkent dit niet. „Bij ons waren scheidingen in de afgelopen paar jaar in ieder geval niet aan de orde. Je moet ook oppassen dat je gezakte leerlingen daarmee niet stigmatiseert.”