Apk-momenten voor vader en zoon
Zondag is het Vaderdag. Tijd voor kinderen om vader in het zonnetje te zetten. Tijd ook voor vaders om over hun vaderschap na te denken.
In de weilanden tussen de bossen van de Noord-Veluwe en het water van de Gelderse IJssel staat een houten tuinhuis, de praktijk van gz-psycholoog Nico Schneider (49). Daar leidt hij, samen met orthopedagoog Bert Reinds, regelmatig cursusavonden over vaderschap. Met thema’s zoals vader worden, Bijbels vaderschap, opvoeden, de invloed van de eigen vader, het samenspel met de echtgenote en tijdsbesteding.
Op uw site staat dat „mannen zich meer bewust zijn geworden dat ze als vader iets belangrijks in de opvoeding in te brengen hebben.” Waarop baseert u dat?
Schneider: „Uit de dagelijkse gesprekken met mijn cliënten. Veel mannen zijn niet meer positief, doordat ze zich gekooid voelen door de emancipatiegedachte. Die stelt dat man en vrouw gelijk zijn. Ze zijn echter gelijkwaardig, niet gelijk.”
U zegt dat er meer aandacht komt voor vaderschap. Waardoor is deze verschuiving ontstaan?
„Christenen hebben meer visie gekregen op het vaderschap. Dat komt onder andere door het ontstaan van de 4e Musketier in 2007 (een evangelische mannenbeweging, GW), het optreden van vadercoaches en door aandacht voor het vaderschap op diverse pagina’s op Facebook.”
Is die verschuiving bij zowel christenen als niet-christenen te zien?
„Ik ben bang van niet. Niet-christenen zit vaak nog gekooid in de emancipatiegedachte, waardoor de vrouwelijke aanpak van de opvoeding dominant is. Een papadag is dan bedoeld om moeders carrière te laten maken, terwijl vaders die ervaren als oppasdag. Voor christenen leveren man en vrouw als het goed is elk een unieke bijdrage aan de opvoeding.”
Wat is de specifieke rol van vaders bij de opvoeding van dochters en zonen?
„Voor beide geslachten is de vader erg belangrijk. Hij moet zijn dochter tonen hoe hij respectvol omgaat met het vrouwelijk geslacht. Hij vindt haar waardevol, een prinses zelfs. Zo wordt zij klaargestoomd voor een man die dit ook zo ziet.
Voor een jongen is de vader een leermeester. Het is belangrijk dat een vader samen met hem optrekt en activiteiten doet, als mannen onder elkaar. Bijvoorbeeld met elkaar stoeien, maar zonder concurrentie.
Als de vader afwezig is, haken tieners veelal aan bij een groep vrienden. Als dat verkeerde vrienden zijn, kan het fout gaan met zo’n jongere. Als een meisje niet de bevestiging en erkenning krijgt dat zij waardevol is, gaat ze die zoeken bij jongens met wellicht een dubbele agenda. Dan wordt de kans groter dat ze wordt ingepalmd door loverboys. Een vader moet z’n dochter laten merken dat hij haar bewondert. Als een jongen dan zegt: „Je bent mooi”, kan het meisje antwoorden: „Dat weet ik al, want mijn vader zegt dat ook al tegen me”, in plaats van: „Ik ga met je mee.””
Jaarlijks verdwijnen de vaders van 70.000 kinderen naar de achtergrond door echtscheiding. In hoeverre frustreert dit hun vaderschap?
„Er zijn vaders die hun verantwoordelijkheid in een huwelijk of na een scheiding niet nemen. Soms kunnen gescheiden vaders dat niet, omdat rechters de rol van de moeder vaak beschermen. In die gevallen moeten de kinderen verder zonder vader. De kans dat een puber opstandig en tegendraads wordt, is dan groot. De maatschappij ziet het vastlopen van relaties echter niet als een probleem. Relatietherapie wordt sinds 2014 niet meer vergoed.”
Hoe belangrijk is de echtgenote voor het optreden van de vader?
„Zij is de moeder van hun kinderen. Het is belangrijk dat hij dat erkent, haar met respect behandelt, een voorbeeld is voor de kinderen, haar liefde geeft en dingen goed met haar afstemt, onder meer over een evenwichtige taakverdeling. Tijdens onze cursus komt de moeder ook een avond mee, om handvatten te krijgen voor de onderlinge afstemming.”
Hoe belangrijk is de eigen vader voor de opvoeding die mannen willen geven?
„Tijdens de cursus is dit onderwerp het pittigste. De mannen worden dan geconfronteerd met hun eigen vader. Velen willen de opvoeding anders vormgeven dan hun vader deed. Die bepaalde ook vaak het beeld dat zij van God de Vader hebben. Onze insteek is: Hij is een God Die uitleg geeft, stuurt en leidinggeeft. Maar ook de zorgzame, liefdevolle, genadige God. Die twee elementen moeten in balans zijn.”
Veel vaders in reformatorische kring zijn minimaal vijftig uur per week niet thuis vanwege werk, kerk en vrijwilligerswerk. Stellen zij de juiste prioriteit?
„Dat moeten zij zich afvragen. Als een vader vaak afwezig is, geeft dat risico’s voor de opvoeding. Wanneer hij vaak buiten de deur is, moet hij zijn tijd zo invullen dat de kinderen toch merken dat zij in beeld zijn. Stel prioriteiten. Neem de verantwoordelijkheid in het toerusten van je kinderen, hoe je hen het leven instuurt.”
Hoe doet u dit zelf?
„Mijn vrouw en ik hebben drie zonen. Een jaar of twaalf geleden heb ik ingesteld dat mijn zoons en ik een aantal apk-momenten per jaar hebben, waarin we tijd met elkaar doorbrengen. Ik probeer me dan kwetsbaar op te stellen en mijn zonen te vertellen over mijn eigen worstelingen. Vaak vind ik het erg moeilijk om dingen te bespreken, maar ik dwing mezelf dat toch te doen. Soms is daarbij een aanmoediging van mijn vrouw nodig. Een gedachte die mij daarbij helpt is: „Ga aan het werk. Doe dat zoals God dat heeft bedoeld, en Hij doet de rest.”
Waarom heb u die apk-momenten ingesteld?
„Van mijn vader kreeg ik het voorbeeld mee van hard werken en altijd klaarstaan voor een ander. Dit ging ten koste van zijn bijdrage aan de opvoeding. Ik volgde dat voorbeeld toen de jongens op de basisschool zaten. Alle nevenfuncties vond ik leuk: kerkenraad, medezeggenschapsraad. Totdat het lijf „knak” zei en ik een burn-out kreeg. Toen moest ik nadenken over de vraag hoe ik verder wilde.
Ik realiseerde me dat het klaarstomen van drie zoons voor deze tijd, met zijn verleidingen van drugs, seksualiteit, sociale media en een hoge prestatiedruk, een behoorlijk klus is. Ik kon alleen maar bij de les blijven als ik aanwezig zou zijn en mezelf verdiepte in hoe ik een goede leermeester kon zijn. Daarna is aandacht voor het vaderschap een passie voor me geworden; een missie om anderen op de waarde ervan te wijzen.
Mijn werk als behandelaar is vaak gericht op herstel van wat kapotgegaan is. Door het geven van deze toerustingsavonden hoop ik te helpen voorkomen dat relaties scheefgroeien. Ik werk ook bij het Leger des Heils met dakloze jongeren van 15 tot 25 jaar die vaak in aanraking met justitie zijn gekomen. De gemene deler is: gebroken gezinnen. Daarom wil ik gaan voor de kwaliteit van het vaderschap.”
„Vadercursus betekent hart onder de riem”
Jeroen Töpfer (44) uit Vorchten (Gld.) is vader van twee dochters (6 en 15) en twee zoons (10 en 13). Vier jaar geleden deed hij de vaderschapscursus van Reinds en Schneider. „Ik vond het leuk om te doen, omdat ik midden in het gezinsleven sta.”
De cursus bood Töpfer gereedschap voor zijn vaderschap. „Een vader heeft een belangrijke rol in het gezin. Je wordt algauw opgeslokt door je werk en je vervalt in de traditionele vaderrol, maar het is belangrijk dat je thuis taken op je neemt.”
Cursisten praten met zijn tweeën over hun vaderschap. „Over hoe jouw vader je heeft opgevoed, of je die opvoeding kopieert, maar ook over de relatie met de hemelse Vader. Je wordt je bewust van de zwakke punten in je vaderschap. Soms is dat pijnlijk, maar het levert ook mooie inzichten op.” De cursus is een investering, zegt Töpfer. „In je kinderen, je vrouw en in jezelf. De cursus heeft mij ervan bewust gemaakt wie ik als vader ben. Het is een hart onder de riem.”
De werktuigbouwkundig tekenaar zegt dit op zijn papadag. „Dat is zo gegroeid nadat ik ouderschapsverlof opnam bij de komst van onze oudste dochter. Vrijdags ben ik er voor de kinderen, doe ik het huishouden en kook ik het eten. Dat bevalt goed. Het is goed als man te weten welke taken er op het bordje van je vrouw liggen.”
„Door survival betere band met zoon”
Patrick Rosendaal (45) uit Beek (Gld.) is vader van twee dochters (11 en 15) en een zoon (14). Deze maand rondt hij de vaderschapcursus bij Reinds en Schneider af. „Mijn vrouw vond dat nodig. Ze had gelijk. Ik leid een schildersbedrijf van negentig man. Daar ga ik behoorlijk in op, met werkdagen van halfzeven tot zes. Mijn vrouw doet 80 procent van de opvoeding en 90 procent van het huishouden.
De cursus zette mij met beide benen op de grond. Het is belangrijk een goed voorbeeld aan de kinderen te geven, bijvoorbeeld door je te beheersen en niet door het leven te rennen.
Afgelopen weekend deed ik met mijn zoon de vader-zoonsurvival van de 4e Musketier in de Ardennen. Daar ben ik nog helemaal vol van. We moesten diverse ontberingen lijden. Maar ik kwam heel dicht bij mijn zoon en ook bij andere vaders. Op een gegeven moment huilde iedereen. Je gaat helemaal mee, het was fantastisch.
Voordien kreeg ik moeilijk contact met mijn zoon. Ik was druk met het werk, hij met games. De survival bracht me dichter bij mijn zoon en bij God. Door beide ervaringen ben ik me bewuster geworden van mijn vaderrol. Ook van het feit dat, zoals God de Vader naar ons kijkt, ik ook naar mijn zoon en dochters zou moeten kijken.”
