Soestdijk: Van werkpaleis tot etalage van vernieuwing
Ruim drie eeuwen was Paleis Soestdijk het woon- en werkpaleis, zomerverblijf en jachthuis van de Oranjes. Het staat bij veel Nederlanders in het geheugen gegrift als hét decor van de defilés van de koninklijke familie tijdens de Koninginnedagen tot 1980.
Het paleis wordt een zakelijk centrum met exposities en presentaties over vernieuwingen. Nederlandse bedrijven, wetenschappelijke instituten en kennisorganisaties gaan er hun uitvindingen presenteren op het gebied van waterbeheersing, agricultuur en voeding, vormgeving, duurzame energie en gaming, zo werd gisteren bekend. Ook komen er hotels en eetgelegenheden.
Eén voordeel voor het gewone publiek: het bosgebied, dat nu nog is afgesloten, gaat open voor wandelaars. Dat had een van de twee andere overgebleven plannen voor op het gisteren uitgekozen plan. Daarin zou het hele paleis een buitenplaats worden waar bezoekers in het park hadden kunnen picknicken, wandelen en sporten.
Zwaar verwaarloosd
Maar het Rijksvastgoedbedrijf koos dit voorstel niet, evenmin als het idee voor een ”paradijs van duurzaamheid”. De MeyerBergman Erfgoed Groep koopt Paleis Soestdijk voor 1,7 miljoen euro. Het consortium Made By Holland was daarmee de hoogste bieder om het paleis en het bijbehorende landgoed te kopen en verder te ontwikkelen. MeyerBergman wil het paleis omvormen tot „een etalage van innoverend en ondernemend Nederland.”
De koper krijgt wel met een zwaar verwaarloosd paleis te maken. Eerder becijferde de provincie Utrecht dat er 45 miljoen euro nodig is om het op te knappen. Een bedrag dat overigens meteen werd betwist door Frank Wassenaar namens het Rijksvastgoedbedrijf. „Er is nog geen zinnig woord over te zeggen hoeveel de renovatie van Paleis Soestdijk kost. Dat hangt af van wat de koper ermee wil”, zei hij vorig jaar in het AD.
Het paleis staat leeg sinds het overlijden van zijn laatste bewoner, prins Bernhard, in 2004. Hij betrok het monumentale gebouw in 1937 met zijn vrouw, prinses Juliana. Drie eeuwen lang had het een functie voor de Oranjes.
Jachtslot
De bouw van het paleis startte al in 1650. Toenmalig burgemeester van Amsterdam Cornelis de Graeff liet aan de weg tussen Baarn en Soest, de Zoesdijc, een buitenverblijf bouwen. Diens zoon verkocht in 1674 het gebouw aan stadhouder Willem III, die de hofstede tot 1678 liet uitbouwen tot jachtslot.
Toen hij echter in 1684 het jachtslot het Oude Loo kocht, werd het niet zo vaak meer gebruikt. Het paleis ging over in handen van de Friese stadhouder Johan Willem Friso. Hij en zijn familie, onder wie de latere stadhouder Willem IV, verbleef daar sindsdien ’s zomers.
In 1787 werd er gevochten tussen patriotten en prinsgezinden. De laatsten wonnen, maar het kostte de Duitse huursoldaat Christoffel Pulman het leven. Voor hem werd een standbeeld opgericht bij Paleis Soestdijk.
Ouderlijk huis
In de Franse tijd nam koning Lodewijk Napoleon er in 1806 zijn intrek. In 1815 gaf het Nederlandse volk het paleis aan de latere koning Willem II, als huldeblijk voor zijn inspanningen bij de slagen bij Quatre Bras en Waterloo in dat jaar. Ook latere Oranjes gebruikten Soestdijk als zomerpaleis, tot de koninklijke familie er in 1937 ging wonen. Zo werd het paleis het ouderlijk huis voor de prinsessen Beatrix, Irene, Margriet en Christina.