De discussie in Israël over het plan voor eenzijdige terugtrekking vanuit de Gazastrook van premier Ariel Sharon is nog niet ten einde. Leden van de Likud-partij stemden op 2 mei weliswaar tegen terugtrekking, maar hun leider wil het plan in een licht gewijzigde vorm aan de regering voorleggen. Bij het publieke debat in Israël staat de vraag centraal of een eenzijdige terugtrekking verstandig is of niet.

Sharon wil de 21 Joodse nederzettingen in de Gazastrook ontruimen, de 7500 Israëliërs vanuit dat gebied laten verhuizen en de militairen terugtrekken. Bovendien moeten er in Samaria -het noordelijk gedeelte van de Westelijke Jordaanoever- vier nederzettingen worden opgeheven.

Tegenstanders van de terugtrekking vragen zich af wat er met Sharon is gebeurd. Is hij niet de bulldozer die zich in het verleden heeft ingespannen voor de stichting van nederzettingen in het oude Joodse thuisland? De premier zelf echter zegt dat de omstandigheden zijn veranderd en dat daarom een koerswijziging nodig is.

In Israël is volgens Sharon namelijk het bewustzijn doorgedrongen dat er momenteel geen Palestijnse gesprekspartner bestaat. Hij baseert deze stelling op de weigering of het onvermogen van het Palestijnse leiderschap om terreurnetwerken af te breken. Het vredesproces is daardoor in een impasse beland. De premier gelooft dat de doodlopende weg waarop Israël en de Palestijnen zich bevinden, zal leiden tot het ontstaan van nieuwe vredesinitiatieven bij de internationale gemeenschap. Het gevaar daarvan is dat andere landen druk op Israël zullen uitoefenen om zich terug te trekken uit de Westelijke Jordaanoever zonder dat de Palestijnen gedwongen worden te stoppen met terreuraanslagen.

Een terugtrekking uit de Gazastrook biedt volgens Sharon een doorbraak, zo liet hij weten tijdens recente toespraken. Israël zal zich opnieuw opstellen langs een beter te verdedigen veiligheidslijn. Deze lijn zal een fysiek obstakel zijn, die het terroristen moeilijk zal maken in Israëlische bevolkingscentra door te dringen. Israël zal zich volgens de premier terugtrekken uit een gebied dat in de toekomst, na het sluiten van een vredesakkoord, toch niet bij zijn land zal horen. Israël kampt namelijk met een demografisch probleem. Om het Joodse karakter van de staat te handhaven, moet Israël de dichtbevolkte Palestijnse gebieden vroeg of laat afstoten.

Sharon gelooft verder dat een vertrek uit Gaza kan leiden tot hervatting van de onderhandelingen tussen Israël en de Palestijnen. Het plan houdt geen vervanging in van de zogenaamde routekaart voor de vrede. Het moet juist de uitvoering van dit door VS, VN, Europese Unie en Rusland ontworpen vredesplan bevorderen. De routekaart spreekt onder meer van een stopzetting van de nederzettingenactiviteiten. Internationale hulporganisaties zullen na de Israëlische terugtrekking makkelijker hulp kunnen geven aan de verpauperde Palestijnen en de Palestijnse leiders zullen niet meer kunnen zeggen dat de Israëlische aanwezigheid hun belet op te treden tegen terreur. Kortom: het plan biedt een scala van voordelen.

Maar ook Sharons politieke tegenstanders beschikken over een groot aantal argumenten. Ze zeggen dat Israël een belangrijke concessie doet zonder daar iets voor terug te krijgen. Omdat er geen akkoord bestaat met de Palestijnen, zijn dezen ontheven van de verplichting op te treden tegen terreurorganisaties als Hamas, Islamitische Jihad en Fatah. Palestijnen zullen zeggen dat de strijd door moet gaan: Israël moet ook nog verdwijnen van de Westelijke Jordaanoever en uit Oost-Jeruzalem.

Volgens de opponenten van het plan zullen de Palestijnse militanten straks zeggen dat de terugtrekking een bewijs is dat Israëliërs alleen de taal van geweld verstaan. De conclusie is dat de strijd op de Westelijke Jordaanoever tegen Israëliërs moet worden opgevoerd met bommen, antitankraketten, een dagelijkse portie schietpartijen en niet te vergeten voortdurende zelfmoordaanslagen in Israël zelf. Het gevolg kan zijn dat het land na de terugtrekking van de regen in de drup komt. Tegen dit argument kan echter worden ingebracht dat willen niet hetzelfde is als kunnen: het Israëlische leger blijft aanwezig op het grootste gedeelte van de Westoever om een dergelijke ontwikkeling tegen te gaan.

Tegenstanders van terugtrekking waarschuwen ook voor raketbeschietingen. De Palestijnen beschikken nu over de zogeheten Qassam-raketten, die een reikwijdte hebben van 5 tot 10 kilometer. Daarmee kunnen ze alleen nederzettingen in de Gazastrook zelf en plaatsen aan de rand van de Gazastrook bestoken. Israëlische defensiedeskundigen gelooft echter dat de Palestijnen hun militaire capaciteit en bereik vanuit de Gazastrook aanzienlijk willen vergroten. Vanuit Egypte vindt een constante aanvoer van wapens plaats door tunnels naar Rafah. Na de terugtrekking zullen Israëliërs in de dorpen en steden rondom de Gazastrook hun schuilkelders in orde moeten maken.

Maar de Operatie Regenboog van het Israëlische leger in Rafah is juist bedoeld om de kans op toekomstige raketbeschietingen te verminderen. Volgens chef-staf luitenant-generaal Moshe Ya’alon ligt er aan de Egyptische kant van de grens een grote hoeveelheid wapens klaar die smokkelaars via tunnels naar de Gazastrook willen brengen. Het betreft katjoesjaraketten, antivliegtuig- en antitankraketten. Iran betaalt voor de wapens en Palestijnse groepen in de Syrische hoofdstad Damascus en de Libanese Hezbollah geven leiding aan de wapenimport vanuit Egypte.

In het terugtrekkingsplan van Sharon staat dan ook dat Israël de Philadelphi-corridor, de bufferzone bij Rafah, voorlopig in handen zal houden. Volgens Ya’alon zal de Gazastrook worden overspoeld met wapens als zijn land deze corridor zou opgeven. „In feite staat de hele Gazastrook, en Rafah in het bijzonder, op het punt een raketbasis te worden die op Israëls steden en burgers is gericht”, aldus de Israëlische ambassadeur in de VN, Dan Gillerman, donderdag.

Of de terugtrekking verstandig is of niet, zal alleen de toekomst leren. In Israël zullen weinigen ontkennen dat aan de stap risico’s zijn verbonden. Maar premier Sharon heeft gelijk met zijn stelling dat een impasse eveneens gevaarlijk is. Zijn plan biedt de mogelijkheid de kaarten door elkaar te schudden en misschien zelfs het onderhandelingsproces te herstarten. Sharon -en vele Israëliërs met hem- hopen dan ook dat het kabinet over enkele dagen of weken een enigszins gewijzigd terugtrekkingsplan goed zal keuren.