De kabinetsformatie vindt plaats onder een positief gesternte. Het Centraal Planbureau meldde twee weken geleden dat het goed gaat met de economie. De werkloosheid daalt en de overheidsbegroting laat flinke meevallers zien. De partijen die de afgelopen vier jaar regeerden, trokken tijdens de verkiezingscampagne graag de eer naar zich toe, maar Nederland lift natuurlijk vooral mee met de internationale conjunctuur. Ook in de landen om ons heen, en al eerder in de VS, ontwikkelt de economie zich positief.

Het herstel is heel traag op gang gekomen. De financiële crisis van negen jaar geleden en de recessie die volgde, troffen ondernemers en consumenten ongekend hard, waardoor zij hun vertrouwen verloren en de hand op de knip hielden. Schulden moesten worden afgebouwd, balansen bij banken versterkt en overheidsfinanciën op orde gebracht. Het vertrouwen komt te voet en gaat te paard. Maar het paard rende destijds zo hard weg, dat het jaren zou duren voordat het weer terug was op de oude plek. Je zou kunnen zeggen dat het vertrouwen nu eindelijk weer is waar het moet zijn.

Toch kunnen we niet heel gerust zijn. Economisch gaat het nu goed, maar de politieke risico’s stapelen zich op. De situatie in Syrië wordt steeds complexer en de partijen in dat land en hun internationale bondgenoten staan steeds scherper tegenover elkaar. Het harde optreden van de Russen en het strafbombardement van de Amerikanen werken allerminst de-escalerend. Turkije is eveneens een bron van onrust. Wat doet Erdogan als hij het referendum verliest? Hoe lang tolereert de bevolking dat hij de politieke vrijheid en de economie verder naar de afgrond duwt?

Dichter bij huis zijn de verkiezingen in Frankrijk en Italië risicofactoren. De dreiging die uitgaat van een negatief scenario bij de verkiezingen in genoemde landen behoeft waarschijnlijk weinig uitleg. Als Marine Le Pen tegen de verwachting in de Franse presidentsverkiezingen wint, leidt dat tot grote onzekerheid. Uittreding uit de eurozone is dan nog geen feit –en de kans is groot dat de Fransen in een referendum Le Pen niet haar zin zullen geven om de euro vaarwel te zeggen– maar ondernemers en veel kiezers zullen toch voorzichtiger worden met hun investeringen en bestedingen. Dat zal de Europese economie zeker een opdoffer geven. In Italië is de situatie vooral onduidelijk. Verkiezingen zijn er waarschijnlijk pas in 2018, maar ook daar wordt mogelijk een bom gelegd onder de muntunie. De kans dat deze uiteenvalt is klein, maar als het gebeurt, zullen de economische gevolgen groot zijn.

Dan de kans op een handelsoorlog tussen de VS en China. De Amerikaanse president Trump heeft gezegd dat hij hoge importheffingen wil op Chinese producten. Mocht het zover komen, dan zal China tegenmaatregelen nemen die de wereldhandel sterk vertragen. Een harde landing van de Chinese economie, als gevolg van een sterke exportdaling, zal leiden tot een lagere economische groei wereldwijd.

Een risicofactor is ook dat, juist doordat het in de VS en Europa goed gaat, de rente gaat oplopen. Centrale banken moeten het ruime, stimulerende beleid afbouwen om te voorkomen dat op termijn de inflatie hard oploopt. De rente op de kapitaalmarkt loopt daar al op vooruit. Voor ons is dat niet verontrustend, want hij komt van een laag niveau. Maar voor landen als India, Indonesië, Zuid-Afrika en Turkije is dit wel vervelend, aangezien veel beleggers en investeerders vanwege de lage rente hier hun geld daarheen sluisden. Vooral in laatstgenoemde twee landen zou een afnemende kapitaalinstroom de economie hard treffen.

Het gaat de goede kant op met de wereldeconomie en dus met die van Nederland. Maar de boodschap moge duidelijk zijn: de onderhandelaars in Den Haag doen er verstandig aan om toch rekening te houden met een minder gunstige ontwikkeling van de economie.

De auteur schrijft op freelancebasis over ontwikkelingen in de economie en op de financiële markten.