Amerikaanse bedrijven in Irak, zoals Halliburton en Bechtel, doen een beroep op privé-ondernemingen om hun veiligheid te garanderen. Amerikaanse en Britse bronnen schatten dat tussen 10.000 en 15.000 veiligheidsmensen in de sector werken. Velen van hen zijn Serviërs. Zij hebben het voordeel geen visum nodig te hebben voor Irak. Om dezelfde reden doen ook veel mediabedrijven een beroep op Servische cameraploegen met oorlogservaring.

„Het is een publiek geheim dat je als huurling in Irak tussen de 100.000 en de 200.000 dollar kunt verdienen”, zegt Marina Seric, een Kroatische journaliste, die een onderzoek verrichtte naar de dood van Jerry Zovko, een Kroaat die zich had laten naturaliseren tot Amerikaan. Zovko kwam om bij een gruwelijke lynchpartij in de soennitische stad Fallujah. Hij zat samen met drie andere veiligheidsmensen in een jeep toen hij in een hinderlaag reed. De foto’s van de vier lijken, opgeknoopt aan een brug in Fallujah, gingen de wereld over.

De dood van Zovko heeft in Kroatië de aandacht op Irak gevestigd. „We weten niet hoeveel Kroaten in Irak werken als veiligheidsagent”, zegt Seric. „Maar het is duidelijk dat ze bijna allemaal tussen de 30 en de 45 jaar oud zijn en vroeger beroepsmilitair waren.”

Ook in Servië is er heel wat aandacht voor de landgenoten in Irak. De Servische pers bracht het verhaal van ene Misha Misic, een veiligheidsspecialist die 500 dollar per dag verdient door in Bagdad olievelden te bewaken. Hij kwam als avonturier naar Irak en is nu de held van de Servische jeugd.

Het is onduidelijk hoe de Balkan-veteranen worden gerekruteerd. Servië heeft zo’n 3000 beveiligingsfirma’s, die in totaal 30.000 voormalige politieagenten of oorlogsveteranen tewerkstellen. Maar over Irak willen de bedrijven met geen woord reppen. Officieel luidt het dat de Serviërs in Irak individueel aan een contract kwamen.

Zo gebeurt het wellicht ook. In de Servische en de Bosnische pers verschijnen kleine advertenties met niet-traceerbare, buitenlandse telefoonnummers. Onderaannemers voor grote beveiligingsfirma’s in Irak, zoals Blackwater Security Consulting of Kellogg, Brown and Root, adverteren ook via internet.

„Er is geen enkele controle, laat staan een officiële registratie van de rekruteringsagentschappen”, zegt Marko Nicovic, de ondervoorzitter van de Internationale Vereniging van Lijfwacht- en Veiligheidsdiensten. „Velen van hen hebben banden met zowel criminelen als met de politie. Er heerst een absolute chaos.”

Nicovic citeert de Zuid-Afrikaanse jurist Richard Goldstone, de voormalige hoofdaanklager van het Joegoslavië-tribunaal in De Haag. „Ik zie hoe Zuid-Afrikaanse huurmoordenaars en Servische oorlogsmisdadigers een baan vinden in Irak. Het is verschrikkelijk hen te zien werken voor de Amerikanen.”