Een dag na het referendum over het Britse vertrek uit de Europese Unie, vorig jaar juni, kreeg ik een sms’je van een vriend uit Schotland. Hij was vol ironie. In haar campagne om te kiezen voor ”Blijven in de EU” had de Schotse premier Nicola Sturgeon „zonder spoor van schaamte” dezelfde argumenten gebruikt als haar tegenstanders in 2014 ten gunste van de Britse unie.

De nationalisten, zoals Sturgeon, zeiden: „Take back control” – haal de controle terug. Precies datzelfde zeiden de ”brexiteers” vorig jaar. Alleen die laatsten worden populisten genoemd, terwijl de Schotse nationalisten zichzelf als progressief zien.

In september 2014 kozen de Schotten met 55 procent tegen de onafhankelijkheid van Schotland. Dat was een duidelijke meerderheid, alleen niet overweldigend. Daarom komt het onderwerp telkens terug.

De regerende Schotse Nationale Partij (SNP) heeft van de onafhankelijkheid van Schotland haar bestaansrecht gemaakt. Al op de eerste dag na de stemming in 2014 sprak de partij over een nieuw referendum.

De keus voor de brexit vorig jaar juni was een keerpunt. Een Brits vertrek uit de EU zou de omstandigheden van Schotland zodanig veranderen, dat dit een nieuw referendum rechtvaardigde. De Schotten kozen immers vóór de EU (met 62 procent).

Deze week steunde het Schotse parlement een voorstel van premier Sturgeon om met Westminster te onderhandelen over een nieuwe stemming. Want de regering in Londen moet hierin de doorslag geven. Met de uitspraak van het Schotse parlement is de zaak dus met recht een ”neverendum” geworden.

Ik ben geen Schot. Maar omdat ik er ooit een half jaar heb gewoond, ken (en versta) ik de mensen een beetje. Eerlijk gezegd heb ik nooit begrepen welk voordeel de Schotse nationalisten zien in onafhankelijkheid.

Juist door de unie met de Engelsen is Schotland een wereldnatie. Heel veel Britse premiers waren Schot of hadden Schotse wortels. En omdat Groot-Brittannië nog steeds een wereldmacht is, hebben Schotten een enorm aanzien. Overal in de ruim vijftig landen van het Britse Gemenebest kom je Schotten tegen, als professor, dominee of handelsman.

Een onafhankelijk Schotland zal direct krimpen tot een klein landje aan de rand van Europa, zoals Ierland en IJsland.

Belangrijk is natuurlijk of het land economisch kan overleven. Met de lage olieprijs van nu is dat moeilijk. Het land heeft een begrotingstekort van ruim 9 procent. Daarmee kan het waarschijnlijk niet toetreden tot de felbegeerde EU.

Maar wat men er ook van vindt, door de brexit ligt de Schotse kwestie weer helemaal op tafel. En die zal er voorlopig dus ook niet van verdwijnen.