Dat betoogt ethicus dr. Theo Boer in de interviewbundel ”Flirten met Rome. Protestanten naderen katholieken” (Buijten & Schipperheijn, Amsterdam).

Aan het woord komen George Harinck, Mirjam van der Vegt, Theo Boer, Herman F. de Vries, Ciska Stark, Hans Kronenburg, Rien van den Berg, Andries Knevel en Reinier Sonneveld.

Dr. Boer, universitair docent ethiek aan de Protestantse Theologische Universiteit (PThU) en lid van diverse ethische instituten, stelt dat het protestantisme sterke nadruk legt op de mondigheid van de enkeling. Het resultaat daarvan is vaak „een ethiek die alle kanten op kan.”

Ook orthodoxe protestanten, zoals prof. dr. J. Douma en prof. dr. W. H. Velema, hebben volgens dr. Boer inefficiënt gewerkt, omdat zij hun argumenten uit de Bijbel haalden, en dat voor een seculier publiek.

Tegen uitwassen

Protestantse theologen kunnen niet langer op dezelfde manier over waarden als over feiten spreken, aldus dr. Boer. Over feiten kun je wel verstandelijk spreken, zo menen zij, „over morele kwesties daarentegen is überhaupt niet te spreken in termen van redelijke argumenten.”

Met haar pleidooi voor een „getuigende minderheidskerk” heeft de Protestantse Kerk in Nederland volgens dr. Boer aan de individualisering van de moraal bijgedragen. „Willen Nederlandse protestanten in het geseculariseerde Europa kunnen meepraten over morele zaken, dan zullen ze harder hun best moeten doen om met een beroep op niet-theologische argumenten te pleiten voor een moraal die trouw blijft aan beproefde ethische concepten als gemeenschapszin, solidariteit, zelfbeperking, trouw en eerbied voor het leven.”

Een ander voordeel van de rooms-katholieke traditie is volgens dr. Boer opvallend genoeg het feit dat zij zo onbuigzaam is. „Wat aanspreekt in het katholieke denken is de vastbeslotenheid om elke verandering te toetsen aan de vraag hoeveel verandering een traditie kan hebben voordat zij ophoudt om traditie te zijn.”

Dr. Boer illustreert dat aan de hand van opvattingen over het zevende gebod in protestantse kring waarin weinig ruimte overblijft voor de traditionele kijk op het huwelijk als een onverbrekelijke, publiekelijk bezegelde verbinding tussen één man en één vrouw. Daarom kan hij zich geen christelijke ethiek voorstellen „zonder dat de kerken en de samenleving vanuit Rome regelmatig bij de les werden gehouden.”

Obstakels

Het sterke punt van Rome is de nadruk op het gezag, betoogt dr. Hans Kronenburg. Bij de Reformatie geldt dat ieder gemeentelid persoonlijk verantwoordelijk is en dat er –in theorie– geen gezagsverhoudingen bestaan en dat leken ambtsdrager kunnen zijn. Zijn advies: laten beide tradities in positieve zin van elkaar leren. „En laten we de in beide tradities aanwezige zwákke punten vooral níét van elkaar overnemen: een soms nogal autoritaire manier van gezag uitoefenen (Rome) enerzijds en de vanzelfsprekendheid waarmee ieder gemeentelid en soms ook iedere gemeente doet wat goed is in eigen ogen (de Reformatie) anderzijds.”

Er zijn nog heel wat obstakels te nemen voordat de huwelijksklokken kunnen luiden tussen Rome en Reformatie, concludeert dr. Alamatine Leene, redacteur van de bundel. „Het is geen eenvoudige weg, maar als het goed is maakt dat het huwelijk straks sterker.”

Zij noemt drie redenen voor de toenadering: de rol van de media en de politiek –de SGP-fractie nodigde zelfs de rooms-katholieke priester Antoine Bodar uit om een lezing te geven–, de grote behoefte aan beleving en symboliek, en het gevoel dat in een tijd van verminderde ledenaantallen de behoefte groot is om de krachten te bundelen.