„We weten dat de synode geen parlement is, maar toch is het essentieel dat het grondvlak zich herkent in de synode”, aldus drs. P. J. Vergunst, algemeen secretaris van de Gereformeerde Bond. „Al te veel is de ongelijke indeling van de classes de afgelopen jaren een bron van spanning geweest. Dat moet niet zo blijven. Waar hervormd-gereformeerden de hele kerk oproepen tot gehoorzaamheid aan het Woord en gebondenheid aan de gereformeerde belijdenis, hopen wij dat dit ook ter synode voluit zal klinken. Dat vraagt in gereformeerde zin herkenbare en ook deskundige synodeleden.”

Vergunst zei dat donderdag, desgevraagd, naar aanleiding van de eerste protestantse synode die donderdag van start ging. Op die synodevergadering was de hervormde classis Alblasserdam als enige classis niet vertegenwoordigd met een afvaardiging. Ds. W. van Weelden, voorzitter van de classis Alblasserdam, deelt desgevraagd mee dat al in februari door de classis besloten is geen afvaardiging te sturen naar de synodevergadering in mei. „Dit is dus eigenlijk geen nieuws. Het was bekend dat wij daar niet zouden komen. De verhouding met de synode was tot maart toch wat gespannen. We wisten namelijk niet hoe de synode zou reageren op het convenant van Alblasserdam. Sinds de brief van het synodebestuur, waarin het convenant werd geaccepteerd, is dat veranderd. Maar het classisbesluit lag er en we hebben pas donderdagavond weer vergaderd. Daar is besloten voortaan gewoon afgevaardigden te sturen naar synodes van de PKN.”

Op de synodevergadering waren donderdag ongeveer 150 ambtsdragers aanwezig. De meeste classes waren al gefedereerd en zijn per 1 mei van rechtswege, dus zonder dat daar een besluit over genomen hoefde te worden, gefuseerd. Zij heten voortaan protestantse classes. Op dit moment zijn er ongeveer dertig classes niet gefedereerd. Zowel de niet-gefuseerde hervormde als de gereformeerde classes mogen één afgevaardigde naar de synode sturen. Wanneer de classis gefuseerd is, mag zij twee vertegenwoordigers afvaardigen.

In de kerkorde is vastgelegd dat hervormde en gereformeerde classes na de verenigingsdatum van 1 mei 2004 nog vijf jaar lang afzonderlijk kunnen blijven voortbestaan. In een gefuseerde classis kunnen gemeenten op grond van een bepaling in de kerkorde zich verenigen in ringverbanden. In deze ringverbanden is er de mogelijkheid om bijvoorbeeld consulentschappen te verdelen of vervanging van de predikanten van de betrokken gemeenten of wijkgemeenten te regelen. Ook een (wijk)gemeente uit een aangrenzende classis kan zich bij zo’n ringverband aansluiten.

Plaatselijk kent de Protestantse Kerk vier soorten gemeenten: protestantse gemeenten, hervormde gemeenten, gereformeerde kerken en evangelisch-lutherse gemeenten. Volgens mevrouw T. M. Willemze, hoofd van de afdeling juridische zaken van de PKN, geeft de kerkorde van de PKN deze gemeenten een „maximale garantie” dat zij hun eigenheid mogen bewaren. „Wanneer men dit ongedaan zou willen maken, dan moet daarvoor de grondwet van de kerk worden gewijzigd.”

De buitengewone wijkgemeente, vaak in het leven geroepen ten behoeve van een bepaalde modaliteit, bestaat in de Protestantse Kerk niet meer. „Alle buitengewone wijkgemeenten zijn per 1 mei vanzelf overgegaan in een wijkgemeente van bijzondere aard”, aldus mevrouw Willemze. „Wat betreft de positie van zo’n gemeente in het geheel van de kerk, is er niets veranderd.”

Bij de wijkgemeente van bijzondere aard staat, veelmeer dan bij een gewone (wijk)gemeente, de eigen keuze voorop. Zo worden leden pas op eigen verzoek in het register van deze gemeente van bijzondere aard ingeschreven. De deelgemeente bestaat in de PKN ook niet meer. Een gewone hervormde gemeente, gereformeerde kerk of evangelisch-lutherse gemeente die in een bepaalde plaats naast een protestantse gemeente bestaat, staat in de praktijk vrijwel helemaal los van die protestantse gemeente.

De synode benoemde donderdag dr. B. Plaisier (57) voor vier jaar tot algemeen secretaris. Dr. Plaisier was al sinds 2000 scriba van de Samen op Weg-kerken.