In een gezamenlijke verklaring stelden de LTO-vakgroepen pluimveehouderij en varkenshouderij, de Nederlandse Vakbond Pluimveehouders (NVP) en de Nederlandse Vakbond Varkenshouders (NVV) dit weekeinde dat ze „woest” zijn op Van Dam. De bewindsman haalt namelijk „zonder overleg” een streep door een regeling die het kippen- en varkensboeren onder voorwaarden gemakkelijker maakt om hun bedrijven uit te breiden. De organisaties noemen dat „onacceptabel.”

Volgens de Regeling ontheffing productierechten Meststoffenwet (POR-regeling) hoeven varkens- en pluimveehouders die hun mestoverschot volledig industrieel verwerken en buiten Nederland afzetten, bij uitbreiding minder zogeheten dierrechxten aan te schaffen. De regeling werd voor het laatst in 2015 opengesteld en loopt tot eind 2017. Afschaffing ervan treft volgens de organisaties juist die boeren „die hun nek hebben uitgestoken om de mestverwerking van de grond te krijgen.”

De staatssecretaris vindt het „niet meer wenselijk” deze boeren te ontzien, nu de fosfaatproductie door de totale veehouderij in Nederland te hoog is, zo schreef hij vrijdagavond aan de Tweede Kamer. Deelnemers aan de POR moeten in 2018 dierrechten kopen, of hun veestapel inkrimpen.

Alle Nederlandse veehouders samen produceren al twee jaar meer fosfaat dan met de Europese Unie is afgesproken. Vooral de melkveehouders, die sinds de afschaffing van de melkquotering in april 2015 meer koeien zijn gaan houden, zijn daar debet aan. Als Nederland dit jaar niet onder het zogeheten fosfaatplafond blijft, dan dreigt de zogeheten derogratie te vervallen. Dat is een Brusselse ontheffing waardoor koeienboeren extra mest op grasland uit mogen rijden.

Vrijdag kreeg Van Dam van Eurocommissaris Vella (Milieu) groen licht voor zijn plan om de fosfaatproductie terug te dringen. Op 1 maart gaat een ministeriële regeling in, die melkveehouders dwingt hun veestapel dit jaar stapsgewijs te verkleinen tot de omvang van 2 juli 2015, de datum waarop Van Dams voorganger Dijksma de sector de wacht aanzegde. Zogeheten niet-grondgebonden bedrijven moeten nog 4 procent extra krimpen. Verder wordt het fosfaatgehalte in veevoer verminderd en krijgen boeren die hun bedrijf beëindigen een premie.

Het schrappen van de POR stuit op verzet in de Tweede Kamer. Kamerlid Geurts (CDA) laat via Twitter weten dat hij een debat met Van Dam heeft aangevraagd. SGP’er Dijkgraaf sluit zich daarbij aan. „Van Dam zet de kippen- en varkensboeren de voet dwars, die juist hun nek hebben uitgestoken door te investeren in mestverwerking. Het ministerie wilde dat graag en geeft ze nu een trap na. Van Dam moet dit intrekken”, aldus Dijkgraaf maandagmorgen.