Hanna Rijken: Het liefst elke dag een Choral Evensong
Een droom van theoloog en musicus Hanna Rijken kwam gisteren uit: de reeks Choral Evensongs op koopavond in de Utrechtse binnenstad ging van start. „Het liefst zou ik zien dat er dagelijks een evensong is.”
Zo’n honderd mensen zijn afgekomen op de start van het nieuwe project. De aftrap vindt plaats in de Domkerk. Het tijdstip –20.00 uur– is wat aan de late kant. In Engeland vindt in veel kathedralen en chapels deze vesperdienst vaak aan het eind van de middag of het begin van de avond plaats.
Maar het tijdstip is minder belangrijk, het gaat om het ritueel: een vrijwel geheel gezongen dienst, meest in het Engels, die uitnodigt om stil te worden en te mediteren. De viering staat deze avond in het teken van het ”Feest van de Opdracht van de Heer in de Tempel”. De tweede lezing, verzorgd door een van de vier ”pastores”, is dan ook uit Lukas 2, over Simeon en Anna.
De muziek wordt grotendeels uitgevoerd door de Domcantorij, gehuld in rode toga. Het is echter de bedoeling dat de aanwezigen actief meedoen: bij de hymn ”O worship the Lord” aan het begin, en bij ”De dag door Uwe gunst ontvangen” aan het slot. Maar ook bij de gesproken gebeden en de gezamenlijke geloofsbelijdenis. En door te gaan staan, bijvoorbeeld bij de doxologie aan het eind van de psalmen.
De muziek, van componisten als Thomas Tallis, Herbert Howells en Bernard Rose, is van hoog niveau. Bij de Psalmen 122 en 132 moeten koor, domcantor Remco de Graas en organist Jan Hage elkaar nog een beetje vinden. De organist zoekt duidelijk een Engelse klank uit het Bätzorgel te halen, maar regelmatig is het geluid aan de sterke kant.
Bij het ”Nunc Dimittis” van Howells, met een prachtige solopartij, valt alles echter op z’n plek. En de uitvoering van de anthem ”Videte miraculum” van Tallis, waarvoor de cantorij in een kring gaat staan, is helemaal van een grote schoonheid.
Opgetild
Hanna Rijken, die deze avond bij een aantal onderdelen zelf optrad als zangstem, noemt de aftrap van de reeks na afloop „geweldig.” Het bezoekersaantal heeft haar verrast. „Het hadden er ook twintig of dertig kunnen zijn.”
Het project was haar idee. Ze hoopt later dit jaar te promoveren op een studie naar de Choral Evensong in Nederland en maakte in dat kader nogal eens mee hoe deze vieringen in Engeland gestalte krijgen. „Als je in Oxford of Cambridge komt, is er iedere dag een evensong. Iedere dag een moment van verstilling, waarbij je even wordt opgetild en een glimp van de hemel ziet. Heel mooi.”
Zo’n praktijk is in Nederland niet haalbaar, weet de Utrechtse. „Een dagelijkse evensong, dat is natuurlijk wat ik het liefst zou willen. Maar daar heb je koorscholen voor nodig, die dagelijks repeteren.” Het project om één keer per week op koopavond in een van de Utrechtse binnenstadskerken zo’n viering te organiseren, had al heel wat voeten in aarde. „We bleven maar discussiëren over het plan dat ik geschreven had. Toen hebben we gezegd: Laten we het nu eerst eens twee maanden gaan doen. Daarna evalueren we.”
Aan het project doen verschillende kerken mee. Volgende week vindt de viering plaats in de oudkatholieke Ste-Gertrudiskathedraal, over drie weken in de Jacobikerk. Per keer wordt gekeken wat de beste invulling is, zegt Rijken. „Nu was er, net als in de anglicaanse kathedralen, een kruis. Maar wellicht dat we dat ritueel in de Janskerk en de Jacobi achterwege laten. De ruimte waarin je viert, bepaalt ook de manier waarop je viert.”