Het gaat om een groep van naar schatting 8000 zogenoemde zorgmijders die nu alleen kunnen worden opgenomen, als ze een gevaar vormen voor zichzelf of hun omgeving. De Gezondheidsraad vindt dat het mogelijk moet zijn zo nodig eerder op te treden. Hiervoor moet de Wet Bijzondere Opnemingen in Psychiatrische Ziekenhuizen (BOPZ) worden aangepast, maar liever ziet de raad een nieuwe wet.

Volgens voorzitter professor B. Gersons van de commissie die het advies opstelde, moeten voor gedwongen behandeling vaste criteria worden gebruikt. Artsen moeten hebben vastgesteld dat een patiënt ernstig ziek is, dat hij dat zelf niet beseft, zichzelf verwaarloost en bijvoorbeeld verslaafd raakt, legt hij uit. Voor deze mensen moet een dwingend contract kunnen worden gemaakt om ook niet opgenomen mensen in behandeling te houden.

Hulpverleners moeten actiever kunnen ingrijpen naarmate iemand zelf minder goed in staat is zijn belang te behartigen. Dit moet gebeuren door zogenoemde bemoeiteams van sociaal–verpleegkundigen en psychiaters die samenwerken met de politie, sociale dienst en de opvang.

De argumenten van mensen die vinden dat het zelfbeschikkingsrecht van patiënten te veel wordt aangetast, wijst Gersons van de hand. Er is al een systeem van onder meer cliëntenraden en patiëntenverenigingen dat dat recht heeft versterkt.

De Gezondheidsraad pleit ook voor een commissie die onderzoekt of er naar buitenlands voorbeeld een tribunaal voor de geestelijke gezondheidszorg moet komen. Nu worden gedwongen opnamen vooral vooraf getoetst. Daarbij zijn burgemeesters, officieren van justitie, advocaten, de inspectie voor de gezondheidszorg en rechters betrokken. Het is een omslachtig administratief systeem waarbij veel formulieren moeten worden ingevuld. Achteraf controleert niemand de gang van zaken, aldus Gersons.

Minister Hoogervorst (Volksgezondheid) wil nog niet op het advies reageren. Voor het zomerreces komt hij met een evaluatie van de BOPZ. Daarin zal hij ook het advies van de Gezondheidsraad meenemen, liet een woordvoerster weten.