Column: Psalmbord als stille getuige
Wat maakt een gebouw eigenlijk tot kerk? De vorm? De opstelling van de banken? De aanwezigheid van een preekstoel of orgel? Het zijn inderdaad vaak eigenschappen van een kerk; maar omgekeerd is niet elk gebouw met die kenmerken per se (nog) een godshuis. Een orgel kun je ook in een concertzaal vinden. En een historisch kerkgebouw dat nu in gebruik is als boekhandel of sushibar mag geen kerk meer heten, ook al staat de preekstoel er nog.
Een godshuis wordt onder andere een gewijde ruimte door de voorwerpen die verwijzen naar wat er zondags gebeurt. De opengeslagen Bijbel op kansel en katheder, de doopvont, eventueel de avondmaalstafel en het avondmaalsstel, de rij collectezakken: allemaal stille getuigen van de functie die het gebouw heeft. Wie doordeweeks in een kerk komt en deze zaken aantreft, weet dat er (nog) diensten gehouden worden. Wordt de Bijbel gesloten, de doopvont verwijderd en het avondmaalsstel verkocht, dan weet iedereen hoe laat het is.
Een van die stille getuigen is ook het psalmbord. Wie op maandag in een kerk komt en op het bord ”Zondag 42” ziet staan, weet dat deze gemeente de avond ervoor vanuit de catechismus is onderwezen aangaande het achtste gebod. Wie op zaterdagavond in een godshuis zit en als tweede ”10 Geb:9” op het bord ziet staan, weet dat hier het gebruik in zwang is om na de wet het laatste vers van de Tien Geboden te zingen. In oude kerken kunnen historische psalmborden ook een verhaal vertellen. Zo hangt in het koor van de kerk van Leegkerk (Groningen) een 18e-eeuws psalmbord met daarop onder andere de Psalmen 23, 51, 103 en 116. Wie weet dat het koor vaak de plek was waar het avondmaal werd gevierd, ziet in het bord een unieke verwijzing naar de psalmzang tijdens de avondmaalsbediening in lang vervlogen tijden. Zo’n historisch psalmbord wordt daarom uiteraard met zorg geconserveerd.
De stille getuigen die verwijzen naar de huidige zingende gemeente worden in onze tijd echter juist bedreigd. Computers, beamers en heuse ”beamteams” doen hun intrede. De mogelijkheden om de liturgie te communiceren zijn, vergeleken met een statisch psalmbord, fors toegenomen. Dat dan een nieuw gevaar dreigt, weten ze in Well & Ammerzoden, waar een update van Microsoft op eerste kerstdag roet in het eten gooide.
Maar afgezien van die nieuwe problemen: het is een verarming als door alle moderne mogelijkheden het psalmbord eerst overbodig en vervolgens verwijderd wordt. Wie op maandag in een ”beamkerk” komt, treft een kale muur, die niet kan getuigen van wat er de dag ervoor is geprojecteerd. Dat is jammer. En uit missionair oogpunt zelfs een gemiste kans.
