Melkveehouder met voldoende grond ontzien, is verdedigbare keuze
In Den Haag is altijd wat te doen. Woensdag reden er lange rijen auto’s door de binnenstad, voorzien van vrolijk wapperende vlaggetjes met de tekst ”We gaan ze halen”: demonstranten die vinden dat Nederland zich niet aan de belofte heeft gehouden om binnen twee jaar 4000 vluchtelingen uit Griekenland op te nemen. Vandaag verwacht de hofstad een flink aantal in laarzen en overall gestoken melkveehouders. Zij protesteren tegen een gedwongen inkrimping van de veestapel en zullen vanavond op de publieke tribune van de Tweede Kamer plaatsnemen om het debat te volgen over het nieuwe stelsel van fosfaatrechten, waarmee de fosfaatproductie weer onder het Europese plafond moet komen.
Prachtig toch, dat dit in Nederland allemaal kan? Zelfs binnen de Europese Unie zijn er nog tal van landen waar burgers niet zomaar het parlement binnen kunnen wandelen om debatten te volgen en waar democratische rechten die voor ons vanzelfsprekend zijn niet ongelimiteerd uitgeoefend kunnen worden. Wij kunnen ons ongenoegen uiten en worden daar niet voor beboet of anderszins teruggepakt.
Ondertussen rijst wel de vraag in hoeverre de boeren gelijk hebben met hun verwijt aan staatsecretaris Van Dam (EZ) dat hij hun onrecht doet met zijn maatregelen tot inkrimping van de veestapel. Bij dat verwijt zijn in elk geval kanttekeningen te plaatsen.
Een heel belangrijke is dat het kabinet de sector onmiskenbaar op tijd gewaarschuwd heeft. Toen op 1 april vorig jaar het melkquotum werd afgeschaft, klonk van regeringswege wel degelijk de bezorgde vraag of melkveehouders hun veestapel nu niet al te sterk zouden gaan uitbreiden, waardoor de mestproductie zozeer zou toenemen dat we Europese milieunormen ver zouden gaan overstijgen, met als vervelende gevolg dat harde maatregelen onontkoombaar zouden worden.
Nee, zeiden de boeren en hun belangenorganisaties, zo’n vaart zou het niet gaan lopen. En was het niet een officiële instantie als het LEI dat verwachtte dat het genoemde probleem zich pas in 2020 zou voordoen?
Het liep echter anders. Boeren breidden –met in hun achterhoofd ondermeer perspectiefrijke markten in Azië– hun veestapel zo snel uit dat de sector als geheel nu al in de penarie zit. Dat maakt uitvoering van het plan van aanpak dat agrarische organisaties samen met de overheid maakten om de fosfaatproductie al op korte termijn terug te dringen, onontkoombaar. Nú primair en uitsluitend de overheid aanmerken als grote boosdoener, is in elk geval niet terecht.
Over de precieze invulling van het fosfaatrechtenstelsel is wél discussie mogelijk. Daarbij zou serieus gekeken moeten worden naar het voorstel van CU en D66, die willen dat melkveehouders die hun mest op hun eigen grond kwijt kunnen niet gekort worden op hun fosfaatrechten. Zeker, ook daaraan zitten weer haken en ogen, omdat dan andere boeren zwaarder gekort worden. Maar het heeft ook iets eerlijks. Déze boeren hebben immers de achterliggende jaren een verstandig bedrijfsbeleid gevoerd als het ging om de verhouding tussen grond en vee. Het zou wel erg hard zijn om hen dan juist daarvoor te straffen.
